Boekbespreking

DE STRIJD VOOR VREDE

En hoe we die kunnen winnen.
Auteur: Tom Sauer
ISBN: 978 94 6310 222 3
Pelckmans, derde, herwerkte versie
278 pagina’s

In het eerste hoofdstuk Terroristen: ‘van zero naar hero’ gaat het uiteraard over ‘terrorisme‘.“Een eerste manier om meer te weten te komen over de huidige golf van moslimterrorisme is– volgens Tom Sauer –te kijken naar hoe het fenomeen historisch ontstaan en geëvolueerd is”. Dat vertelt immers ook iets over hun motieven. (…) “Een tweede manier om meer te weten te komen over de huidige golf van moslimterrorisme is proberen na te gaan wat de leiders en de uitvoerders of zij die zich ideologisch verwant voelen met de organisatie bezielt”. De auteur schreef enkele bladzijden over het ontstaan van Al Qaeda en IS en over de Arabische Lente en Syriëstrijders., “Was de vredevolle Arabische Lente in Syrië in 2011 gelukt– aldus de auteur – dan was er geen burgeroorlog, en zouden er geen Syriëstrijders uit heel de wereld, ook niet uit Europa of uit ons land, naar daar zijn getrokken”.

En hij stelt de vraag: Wat bezielt sommigen van onze medeburgers om in Syrië te gaan vechten aan de zijde van IS of Al-Nusra, en soms dan ook nog eens terug te keren om bij ons aanslagen te plegen?” Er zijn meerdere wegen die naar terrorisme leiden. Allochtonen worden nog steeds geconfronteerd met racisme, ook in ons land. Tom Sauer besluit “dat ons integratiebeleid – ons inclusiebeleid – voor een groot stuk is mislukt”. En dit is te wijten aan beide gemeenschappen.

Het tweede hoofdstuk ‘De Russische beer in het nauw’ handelt over Rusland, Poetin en de oorlog in Oekraïne. “Om een genuanceerd beeld te krijgen van wat er werkelijk gaande is – aldus Tom Sauer – moeten we ons ook afvragen hoe de wereld eruit ziet vanuit het oogpunt van het Kremlin”. Door het raken aan de Russische invloedssferen en meer bepaald Oekraïne heeft het Westen Rusland op het vlak van identiteit en veiligheid bedreigd, waarbij Moskou heel duidelijk het signaal wilde geven “tot hier en niet verder”.

“Het is de aanname van dit boek dat de manier waarop wordt omgegaan met de verliezer van de (warme of koude) oorlog bepalend is voor de orde en stabiliteit in de wereld in de daaropvolgende decennia. Meer bepaald dient de vraag te worden gesteld of de verliezer werd opgenomen in, of uitgesloten uit, de voornaamste club. (…) in de rest van dit hoofdstuk zal ik proberen aan te tonen dat Rusland ‘niet’ op een volwaardige, evenwaardige manier werd behandeld en opgenomen, en dat er dus sprake was van exclusie, met alle gevolgen van dien”. Toen in 1991 het Warschaupact ophield te bestaan, ging Rusland ervan uit dat ook de NAVO zou worden ontbonden. Veel westerse waarnemers zaten op dezelfde golflengte. Vandaag bestaat de NAVO nog steeds. zonder Rusland. De oorlog in Oekraïne had hoogstwaarschijnlijk voorkomen kunnen worden indien Rusland in de NAVO was opgenomen zoals Frankrijk in 1818 en Duitsland na WO II in de veiligheidsorganisaties van die tijd. Duitsland werd herenigd en opgenomen in de NAVO. Voor Rusland was er geen plaats.

Wat de relaties tussen het Westen en Rusland echt verzuurde, was de uitbreiding van de NAVO “Daarbij komt – aldus Tom Sauer – de niet onbelangrijke kwestie dat het Westen beloofd had nooit uit te breiden in oostelijke richting”. Wantrouwen tussen Rusland en het Westen was het gevolg. Net op dat moment vonden er revoluties plaats in Georgië, Oekraïne en Kirgistan. “Het Kremlin was ervan overtuigd – aldus de auteur – dat het Westen achter die revoluties zat”. De NAVO zette de deur open voor een volgende uitbreidingsgolf, ditmaal met Georgië en Oekraïne, landen die nog dichter bij Rusland liggen en belangrijker zijn als bufferstaat. Dat was het overschrijden van de Russische rode lijn. De relatie tussen Rusland en het Westen zakte naar een dieptepunt. De Russische inval in Oekraïne en de vele verliezen aan beide zijden doen oorlogsmoeheid ontstaan. Er wordt gedacht aan een diplomatieke in plaats van militaire oplossing. Oekraïne zal wellicht een deel van zijn grondgebied kwijtspelen: de Krim en de oostelijke gebieden en mogelijk moeten beloven geen lid van de NAVO te worden. Poetin kan daarmee dan uitpakken naar zijn bevolking, die ook meer oorlogsmoe wordt, waardoor Poetin hiervoor vlugger aan tafel kan gaan zitten.

In het derde hoofdstuk gaat het over het vraagstuk van de kernwapens. Nog maar weinig mensen liggen wakker van kernwapens. “Een vijandig Rusland kan – volgens de auteur – die angst weer aanwakkeren en het thema van de kernwapens in principe opnieuw op de agenda zetten”. In 1983 werd De Koude Oorlog hervat. De eerste Koude Oorlog is in 1948 ontstaan. Het was het begin van het nucleaire tijdperk en van de modernisering van middellange afstandsraketten in de USSR. Dit zou leiden tot het NAVO-dubbelbesluit in 1979, waarbij beslist werd ook nucleaire middellange afstandsraketten te installeren op West-Europees grondgebied en tegelijkertijd de Sovjets het aanbod te doen om te onderhandelen over wapenbeheersing. In 1985 werden Amerikaanse kernraketten in Florennes geplaatst met massabetogingen in Brussel tot gevolg. De raketten hebben er slechts 2 jaar gestaan dankzij het INF-verdrag tussen de VS en de USSR van 1987 waarin alle middellange afstandsraketten weg onderhandeld werden. Later werd nog tegen de wapenwedloop betoogd.

Is het grote voordeel van kernwapens de nucleaire afschrikking? De theorie stelt dat als je zelf over kernwapens beschikt, de tegenstrever je niet zal aanvallen. “Geloofwaardigheid – aldus de auteur – hangt af van de combinatie van het effectief bezitten van kernwapens en de intentie om die wapensystemen desnoods ook in te zetten”. De praktijk stelt dat kernwapenstaten wel degelijk aangevallen zijn (met conventionele wapens). En “het is – volgens Tom Sauer – dankzij de koelbloedigheid van de leiders van die kernwapenstaten dat het rijtje Hiroshima-Nagasaki niet langer is geworden. De vraag is hoeveel keer de wereld dat geluk zal hebben”.

Het Nucleair Non-proliferatieverdrag (NPV) werd onder leiding van de VS en de USSR in 1968 opgericht. Dit was het belangrijkste verdrag met betrekking tot de niet-verspreiding van kernwapens, waarbij vrijwel alle landen ter wereld zich hebben aangesloten. Het verdeelt de wereld in kernwapenstaten en niet-kernwapenstaten, in ‘haves’ en ‘havenots’. De verdere verspreiding van kernwapens moet met alle mogelijke middelen worden tegengegaan en diegenen, die nu al beschikken over kernwapens, moeten die afbouwen en elimineren. In 2005-2010 vonden staten en ngo’s elkaar in het Humanitair Initiatief dat als doel heeft te debatteren over de vraag: wat als kernwapens toch gebruikt worden? De lijst van incidenten met kernwapens is significant. Wie zegt dat het altijd goed zal aflopen? Er zijn al heel wat ongelukken gebeurd met kernwapens; soms met dodelijke slachtoffers. En wat met de nieuwste dreiging: de mogelijkheid dat kernwapens worden gehackt?

In december 2014 zei paus Franciscus dat het beleid van het Vaticaan bijgesteld was: alle gebruik van kernwapens werd voortaan als immoreel en illegitiem beschouwd en nucleaire afschrikking was evenzeer immoreel en illegitiem. Hij pleitte ervoor om kernwapens illegaal te verklaren om ze nadien te elimineren. Op 7 juli 2017 keurde een ruime meerderheid van alle landen in de wereld het Kernwapenverbodsverdrag goed. Naar een kernwapenvrije wereld gaan betekent naar nul kernwapens gaan. In een addendum heeft de auteur het over nucleair terrorisme en besluit met een interessante conclusie.

Mark Cornelis

 

de weg
Gepost in