Verheug u, wees onbezorgd, uw heil is nabij…
Durven wij nog hopen?
Welkom
Goedemorgen allemaal en welkom op deze laatste viering van het kalenderjaar 2024, waarin de lezingen van de derde zondag van de advent ons vertrekpunt zullen zijn, om van daaruit samen op weg te gaan naar Kerstmis.
Verontschuldigingen
Voorstelling thema van de viering
We zijn vandaag al aan de vierde viering toe binnen ons jaarthema Niet van de wereld, maar voor de wereld.
In september en oktober dachten we na over Wie zijn leven verliest … zal het redden en Wie onder u groot wil zijn, moet dienaar worden. Richtlijnen die haaks staan op wat de wereld ons dag in dag uit voorhoudt. Niet van de wereld.
In de viering van november werd ons jaarthema krachtig verbeeld en verwoord in de tegenstelling tussen Pilatus en zijn wereldse opvattingen over macht en heerschappij, en Jezus die een heel ander mensbeeld voor ogen heeft. Niet van de wereld.
Vandaag gaan we een stap verder en leggen we het accent op het tweede deel van ons jaarthema: als christenen niet van de wereld zijn, wat kunnen ze dan betekenen voor de wereld?
In het antwoord op deze vraag zal de hoop centraal staan. De adventstijd is immers een tijd van verwachting, van uitkijken naar.
In de liturgie begint de start van het kerkelijk jaar met een apocalyptisch wereldbeeld: Er zullen tekenen zijn aan zon, maan en sterren en op de aarde zullen volkeren in angst verkeren, radeloos door het gebulder van de onstuimige zee. (…) Een beeld waarin we de wereld zoals we die vandaag ervaren, ten dele herkennen. Maar aansluitend volgt een hoopvolle boodschap: Wanneer dit alles zich begint te voltrekken, richt u dan op en heft uw hoofden omhoog, want uw verlossing is nabij.
En dan komt Johannes de Doper op de proppen. Met een oproep om ons te bekeren, om ons om te keren, om los te komen van onszelf en ons te richten op God. Dat is de boodschap van de tweede zondag van de advent.
Vandaag, op de derde zondag van de advent, krijgen we in het evangelie te horen wat dat betekent, ons bekeren, en wat we daarvoor moeten doen. Verrassend genoeg zijn dat geen grootse of onmogelijke dingen.
Wat we absoluut niét mogen doen is ons laten ontmoedigen door wat er in de wereld gebeurt en cynisch worden, schrijft paus Franciscus in zijn vorige maand verschenen boekje Hoop is een licht in de nacht (La speranza è una luce nella notte). In zijn voorwoord herinnert de paus eraan dat het Jubeljaar 2025 als thema Pelgrims van de hoop heeft. Hij benadrukt dat het jubeljaar een gunstige gelegenheid is om na te denken over de fundamentele en beslissende christelijke deugd van de hoop, vooral in tijden zoals de onze, waarin de derde wereldoorlog die zich stukje bij beetje voor onze ogen ontvouwt, ons ertoe kan brengen een houding van sombere ontmoediging en slecht verborgen cynisme aan te nemen.
De hoop toont een andere weg en houding in deze tijd en in onze wereld. Het is zowel een geschenk als een taak voor elke christen, schrijft de paus. Hoop is niet zomaar een daad van optimisme, zoals hopen op mooi weer voor een uitstap. Nee, hopen is wachten op iets dat ons al is gegeven: verlossing in Gods eeuwige en oneindige liefde. Het is die liefde die smaak geeft aan ons leven en die het scharnier vormt waarrond de wereld blijft bestaan, ondanks alle slechtheid.
Hoop is een opdracht en een licht in de duisternis van deze wereld.
Openingslied Licht dat ons aanstoot in de morgen
Laten we nu de paaskaars aansteken bij de adventskaarsen en al de lichtjes van onze zorgen, onze dromen en onze hoop.
En bidden we nu samen het openingsgebed.
Openingsgebed
God, onze Heer,
het loopt als een rode draad
doorheen de oude verhalen
die in de Bijbel opgetekend staan:
dat dood en duister nooit
het laatste woord hebben.
Angst en onmacht evenmin.
Dat leven goed kan worden
en vrede bereikbaar is.
Dat ieder mens rechtop kan staan
om beeld van Liefde te zijn.
Een droom van ieder mens
die in de loop der eeuwen
een belofte werd
waar God zelf borg voor staat.
Tot op vandaag zet die belofte mensen in beweging.
Geen duister, of zij zien een lichtpunt.
Geen vastgeroeste situatie, of zij vinden een uitweg.
Ze blijven hopen, gaandeweg.
Zij weten beter.
Vergevingsmoment
Er is een weg van de kleine goedheid van mens tot mens:
bereidheid tot luisteren, attentie en aandacht.
Een weg die wij niet altijd gaan.
- Heer ontferm u over ons
Er is een weg van de dagelijkse taak,
doen wat gedaan moet worden,
samenwerken om iets nieuws tot stand te brengen.
Een weg die wij niet altijd gaan.
- Christus ontferm u over ons
Er is een weg naar de grote wereld,
inzet voor de maatschappij,
voor de mens dichtbij en veraf.
Een weg die wij niet altijd gaan.
- Heer ontferm u over ons
Lied: Nieuwe mens in ons geboren
Lezing: Lucas 3,10-18
Duiding en uitwisseling
Johannes de Doper staat in ons collectieve geheugen gegrift als een mythische figuur, een onthecht man die de profetieën van Jesaja in herinnering brengt, een stem van iemand die roept in de woestijn: bereidt de weg van de Heer, maakt zijn paden recht.
En van de zonet gelezen passage is vooral de aankondiging blijven hangen dat hij, Johannes, niet de Messias is, maar dat er na hem iemand komt van wie hij zich niet waardig acht de riem van zijn sandalen los te maken.
Ons heeft in dit evangelie echter iets anders getroffen, iets waar we misschien te makkelijk overheen stappen: het antwoord dat Johannes gaf op de vraag wat wij moeten doen om aan zijn oproep gevolg te geven. En dat antwoord is verrassend simpel: wie te veel heeft, moet delen met wie niets heeft; en wie een verantwoordelijke functie heeft, moet daar omzichtig mee omgaan en er geen misbruik van maken. De tollenaar moet niet méér vragen dan is vastgesteld en de soldaten moeten tevreden zijn met hun soldij en niemand uitplunderen of afpersen.
Eigenlijk staat daar: doe wat van je verwacht wordt op de plek, in het werk en de omstandigheden die je gegeven zijn. Doe wat je moet doen, in solidariteit met de mensen om je heen.
We denken allemaal nog te veel dat de komst van een wereld zoals Jezus die voor ogen had, bespoedigd wordt door grootse daden. We zijn ons te weinig bewust van het belang van wat wij dag in dag uit doen, dat elke goede daad, hoe onooglijk ook, een teken is van hoop voor de wereld. Want het zijn betere mensen die een betere wereld maken. Of zoals Phil Bosmans het jaren geleden al formuleerde: Verbeter de wereld, begin bij jezelf.
Hoop is geen bestemming, las ik onlangs, maar een weg die we samen bewandelen. In elk gebaar van solidariteit, elke daad van veerkracht, en elke ontmoeting van harten vinden we de kracht om het onmogelijke mogelijk te maken.
Kerstmis is geen gedenkdag van een historische gebeurtenis, maar een uitnodiging om in ons de Jezus van vandaag, in deze tijd, in deze soms onheilspellende wereld geboren te laten worden. Een uitnodiging waarop wij in elke omstandigheid en op elk moment ja of nee kunnen zeggen.
Ter illustratie het verhaal van Aziz, aangevuld met getuigenissen van de aanwezigen.
Het kleine meisje Hoop Charles Péguy (vert. Frans Van Bladel) Het geloof waar ik het meest van hou, zegt God, is de hoop.
Geloof, dat verwondert me niet.
Ik ben overal zo zichtbaar aanwezig,
in de zon en de maan en de sterren aan de hemel
en in ’t gewemel van de vissen in de rivieren,
en in alle dieren,
en in het hart van de mens, zegt God, dat het diepste is
en het meest in het kind dat het liefste is
dat ik ooit heb geschapen.
In alles wat boven en onder is
ben ik zo luisterrijk aanwezig,
dat geloven, zegt God, in mijn ogen geen wonder is.
Ook liefde verwondert me niet, zegt God.
Er is onder de mensen zoveel verdriet,
soms niet te stelpen,
dat je toch vanzelf ziet
hoe ze elkaar moeten helpen.
Ze zouden wel harten van steen moeten hebben
als ze voor een die tekort heeft het brood
niet uit hun mond zouden sparen.
Nee, liefde, zegt God, dat verwondert me niet.
Maar wat me verwondert, zegt God, is de hoop.
Daar ben ik van ondersteboven.
Ze zien toch wat er in de wereld omgaat
en ze geloven dat het morgen allemaal omslaat.
Wat een wonder is er niet voor nodig
dat zij dat kleine hoopje hoop nooit als overbodig ervaren
maar met voorzichtige gebaren in hun hand en in hun hart bewaren,
een vlammetje dat keer op keer weer wankelt en dreigt neer te slaan
maar altijd weer weet op te staan, en nooit wil doven.
Soms kan ik mijn eigen ogen niet geloven.
Geloof en liefde zijn als vrouwen.
Hoop is een heel klein meisje van niks.
Zij stapt op tussen de twee vrouwen
en iedereen denkt: die vrouwen houden haar bij de hand,
die wijzen de weg.
Maar daarvan heb ik meer verstand, zegt God,
het is dat kleine meisje hoop
dat al wat tussen mensen leeft
hun heen en weer geloop
licht en richting geeft.
Want het is dat kleine meisje hoop
– je ziet het zwak zijn, bang zijn, beven,
je denkt soms dat het zo onooglijk is –
het is dat kleine meisje hoop
dat de mensen zien laat, zien soms even,
wat in het leven mogelijk is.
Het geloof, zegt God, waar ik het meest van hou,
de liefde waar ik het meest van hou, is de hoop.
Geloof, dat verwondert me niet.
Liefde, dat is geen wonder.
Maar de hoop, dat is haast niet te geloven.
Ikzelf, zegt God, ik ben ervan ondersteboven.
Geloofsbelijdenis
Ik geloof in Hem die heet
‘Ik zal er zijn voor allen’
Hij is de kern,
de bron van onze solidariteit,
Zijn naam wil ik maken
tot de rode draad van mijn leven.
Ik geloof in Zijn Geest
die ook vandaag mensen bezielt en aanzet
om de weg te gaan
van breken en delen,
van recht en vrede.
Ik geloof in Jezus
het levende verzet tegen iedere uitsluiting.
In Hem heeft onze God
handen en voeten gekregen.
Ik geloof dat hij niet vergeefs heeft geleefd
en niet voor niets is gestorven,
maar dat Hij elke dag opnieuw
verrijst in mensen hier en nu.
Voorbeden
Heer onze God, diep in onszelf hunkeren wij naar hoop
als een gerichtheid van de geest, een gerichtheid van het hart.
L. Help ons hoopvol blijven in een tijd waarin de ene crisis de andere in snel tempo opvolgt. Na de coronapandemie worden we overspoeld door de klimaatcrisis, de energiecrisis, de crisis in de gezondheidszorg, de asielcrisis, …
Help ons hoopvol blijven.
Waar mensen elkaar dragen
L. Help ons hoopvol blijven voor een oplossing van de conflicten in Oekraïne, Palestina, Libanon, Syrië en zoveel andere plaatsen in de wereld. We bidden u voor de slachtoffers van al dat geweld, voor allen die een veilige thuis verloren en met het gemis van wat hun het dierbaarste was moeten verder leven.
Help ons hoopvol blijven.
Waar mensen elkaar dragen …
L. Help ons hoopvol blijven als wij opgesloten zitten in vragen, onzekerheid en ontgoocheling, als wij te weinig hoop vinden op onze weg door het leven. Help ons hoopvol blijven.
Waar mensen elkaar dragen …
Tafelgebed
Gij die leven zijt,
schepper, liefde, vader heet,
vanaf den beginne beleden
door uw stille getuigen,
van nature gezien in zon en maan,
in de aarde die ons voedt en draagt
en bergt in haar schoot.
Gij die wordt aanbeden en geloochend,
gezegend en vervloekt,
de eeuwen door gevraagd,
geroepen bij de wieg en het graf,
naar wie wij uitzien als
naar een hemel die ons wacht.
Gij die telkens weer hoogste goed,
hart en ziel van mensen blijkt te zijn,
waarachtig wordt beleefd,
in liefde gevraagd, in liefde gegeven,
Gij zijt gezien in een mens,
Jezus van Nazareth:
ons een naaste, U een zoon.
Die het brood brak en de wijn deelde,
als uitnodiging om dit telkens weer te doen,
met zovelen,
om Hem te gedenken en nooit te vergeten …
Onze Vader
Onze Vader verborgen,
uw Naam worde zichtbaar in ons,
uw koninkrijk kome op aarde,
uw wil geschiede,
een wereld met bomen tot in de hemel,
waar water schoonheid
en brood gerechtigheid is en genade,
waar vrede niet hoeft bevochten,
waar troost, hoop en vergeving is
en mensen spreken als mensen,
waar kinderen helder en jong zijn,
dieren niet worden gepijnigd,
nooit een mens meer gemarteld,
niet één mens meer geknecht.
Doof de hel in ons hoofd,
leg uw woord op ons hart,
breek het ijzer met handen.
Vredeswens
Wij bidden om vrede met onszelf,
vrede in de wereld,
vertrouwen in het leven,
om zin en hoop in ons bestaan,
om aandacht voor elkaar.
Lied: Die vrede willen stichten
We delen het brood en de wijn
Heildronk en wensen
Herberg (Catharina Visser)
De kaarsrechte weg achtergelaten
paden gezocht door velden van hoop
verdoold in moerassen van twijfel
verstrikt in een oerwoud van vragen
dan, om een bocht, valt er licht
er is een herberg in zicht.
Welkom in de herberg van de vrede
rust in vertrouwen, zegt de waard
verfris je aan de bronnen van het inzicht
verwarm je aan de lichtgloed van de haard
voed je met het brood van de ontmoeting
en groet de pelgrims die hier zijn vergaard.
In de morgen een bries die je wekt
opstaan en verdergaan naar de einder
je hart openen, bedroefden troosten
je brood delen, vrede verspreiden
dan komt de herberg in zicht
van de Heilige van het licht
die je bij het vuur begroet
en je opneemt in zijn gloed.
Slotgebed
Heer, geef ons sterke schouders
om de zorgen van vandaag en morgen te dragen.
Alerte oren om de roepstem van ons hart te horen
en om de noden van medemensen te herkennen.
Onvermoeibare voeten om onze eigen levensweg te stappen.
Hoopvolle ogen om het mooie in de schepping te zien,
om U in de mensen naast ons te ontmoeten.
Open handen om te ontvangen wat mensen in vertrouwen bieden.
Een glimlach om onze grote en kleine zorgen te relativeren.
Een hart ruim genoeg voor wie er even in wil schuilen.
Lied: Stille wordt de nacht geboren
Bronnen:
- Carlos Desoete
- Huub Oosterhuis
- Charles Péguy
- Catharina Visser
- Elisabeth-website
- Golfslag
- Met dank voor het meevieren en voor de helpende handen!
- Guido & Paula
Het Veer, Bethanië, 15 december 2024
