Viering Het Veer 16 juni 2024
De Bergrede – Geluk is innerlijke vrijheid
Welkom en verontschuldigingen
Welkom in deze viering waar
wij als zoekende gelovigen bijeen komen
om ons te voeden aan de Bron van alle Leven en
om elkaar tot steun te zijn op deze tocht.
Als wij nu de Paaskaars aansteken willen wij aangeven dat wij ons willen richten naar de Onnoembare die ons draagt: vandaag en morgen, in verbondenheid met alle slachtoffers van tegenslag, rampen, oorlog, uitbuiting en onderdrukking.
Kunnen er niet bij zijn:
Uitleg bij de tafelversiering:
– beeldje Theo
– vaas met rode rozen met doornen
– symboolkaartjes rond de Paaskaars
Openingslied: Gewoon maar zijn
Het thema van deze viering
Dit werkjaar hebben we 9 keer rond de Bergrede, de zaligsprekingen nagedacht en gevierd. De rode draad doorheen de vieringen is dat de Bergrede een weg naar geluk is. De wet van het Nieuwe Verbond, de Bergrede, was de leidraad van Jezus zijn leven.
Om zo te kunnen leven ontdekten we dat we een innerlijke omkering, een vreedzame revolutie, een gedaantewisseling nodig hebben die haaks staat t.o.v. de waarden die algemeen in onze Westerse cultuur gelden.
Zo moet ik leeg en eenvoudig worden, onthecht. Loskomen van mijn groot ego. Bewust worden dat ik niet het middelpunt van de wereld ben, dat het niet om mij draait. We ontdekten ook dat we het alom aanwezig lijden en verdriet in onszelf moeten zien en toelaten. Jezus trad iedereen tegemoet met respect en aandacht, zonder bijbedoelingen: zuiver en barmhartig, met een groot warm hart. Dat bracht veel vrede en geluk met zich mee. Zo zijn we klaar om de laatste zaligspreking aan te vatten.
Gelukkig wie vanwege de gerechtigheid vervolgd worden, want voor hen is het koninkrijk van de hemel. Bij Matteüs staat nog een interessante toevoeging.“ Gelukkig zijn jullie wanneer de mensen je omwille van mij uitschelden, vervolgen en van allerlei kwaad betichten; zo immers vervolgden ze vóór jullie de profeten”. Het gaat hem dus om profetisch spreken én handelen. De vraag is: Hoe geven we daar nu in deze tijd vorm aan?
Openingsgebed
Onnoembare,
Gij die de ogen van blinden opent
en gebroken mensen opricht,
maak ons tot boodschappers van uw barmhartigheid.
Richt onze ogen en ons hart
op het diepere lijden dat mensen treft,
op uitzichtloze verdeeldheid en haat
op vernederende armoede.
Laat niemand van uw mensen verloren lopen,
maar zich verblijden omdat gij optreedt
onverwacht en anders dan wij zouden vermoeden.
Evangelie naar Matteüs 5, 10-16
Duiding
We kunnen er niet omheen in onze grote én kleine wereld is er veel onrecht.
Dat gaat zowel over wat er gezegd als over wat er gedaan wordt.
En er is wel altijd een reden te vinden om het onrecht ongemoeid te laten…
Maar dat is niet wat Jezus deed en verwacht van zijn volgelingen, van ons dus.
Op onrecht zijn er 3 reacties mogelijk, zowel op het niveau van het publieke als in ons persoonlijk leven.
Een eerste reactie is ontkennen, wegstoppen of minimaliseren
In de derde wereld, de werkomstandigheden in de mijnbouw of het huiselijk geweld bij ons. We leggen de vinger niet op de pijnlijke plek omwille van de handelsrelaties of omwille van de lieve vrede.
De klimaatopwarming: de experten waarschuwden reeds in 1972 dat we verkeerd bezig waren. Nog steeds zijn er klimaatontkenners.
Onze kerk heeft de het seksueel misbruik in de kerk lang verborgen gehouden.
Als mijn partner opgefokt thuis komt en mij als klankbord gebruikt, reageer ik dan met “ och zo erg is dat toch ook niet, waar jij je druk over maakt.”
Bij een familiefeestje bij mijn broer ging het er op een gegeven moment over dat iedereen moet werken, anders ben je een profiteur. Ik heb daar heel andere ideeën over. Maar om de sfeer niet te vergallen en om ellelange discussies te vermijden, hield ik mijn mond.
Er is altijd wel een goede reden, een uitvlucht te vinden om niets te zeggen of te doen. Wie niets zegt en niets doet zal gedurende zijn hele leven gerust gelaten worden. Het zou volgens José Comblin de nieuwe zaligspreking kunnen worden: “Zalig degenen die niet leven, maar die het leven aan zich voorbij laten gaan”.
Een tweede reactie is vluchten
Reeds in de Bijbel staan hier voorbeelden van: denk aan de priester en de Leviet die om een boog om de overvallen man heen liepen. Zijn we niet allemaal eens zoals die priester, die Leviet in plaats van de Barmhartige Samaritaan?
Vluchten voor het onaangename kan vele vormen aannemen. Zo kan men vluchten in het werk, drank, drugs, luxe, plezier, in het vergelijken van de prijzen van energie, telefoon, voedsel, vluchten in de innerlijke weg en de wereld buiten sluiten…
De Romeinen kenden het reeds: “Geef het volk brood en spelen”
Nu in onze tijd worden we overspoeld met allerlei afleidingen dat we de tijd niet meer nemen om ons de vraag stellen naar de zin en betekenis van ons bestaan en onze ogen niet openen voor onrecht, armoede en onderdrukking. Zo kunnen de overheid, de grote bedrijven en de financiële wereld hun gang gaan.
Laatst kwam er een vrouw aan mijn deur wafels verkopen. We hielden een kort praatje en zo kwam ik te weten dat haar man pas was overleden. Ik maakte me er vlug vanaf want ik was zeer bezorgd over mijn kookpan die op het vuur stond. Achteraf bedacht ik dat ik anders had kunnen reageren en eerst het vuur onder de pan had kunnen uitdraaien…
Een eenvoudig voorbeeld maakte ik enkele weken geleden mee: In ons wooncomplex zijn er 4 gebouwen. In een van de andere gebouwen dan het onze, waren er in een leegstaand appartement werkzaamheden aan de gang. Op een vrijdagavond laat kreeg ik telefoon van de syndicus. Er was een noodoproep binnen gekomen over wateroverlast. In het appartement gelegen onder waar er werkzaamheden hadden plaatsgevonden die dag drupte water door de zoldering. De syndicus had iemand van dat gebouw kunnen bereiken en gevraagd de hoofdkraan van dat appartement te sluiten. Maar die man zei dat hij die verantwoordelijkheid niet kon nemen.
Ten einde raad belde de syndicus naar mij….
Een derde reactie is het lijden aankijken, zichtbaar maken en waar mogelijk verlichten of doen stoppen. Dat is wat de Bergrede vraagt: je hart openen, het leed van dichtbij en veraf zien en in actie komen.
André Chouriqui vertaalde het als: “ En avant Marche!”, kom in beweging!
Dorothee Sölle schreef dat we veel lijden en bitterheid kunnen vermijden maar slechts voor een prijs die te hoog is dat we ophouden lief te hebben.
Deze derde keuze: de keuze van het hart, maakt werkelijk gelukkig. Ze leidt tot een leven in waarachtige vreugde van hen die leven in “de vrijheid van de kinderen Gods.” Maar Jezus wees ook op de consequentie van de keuze hem na te volgen: “Gelukkig zijn jullie wanneer ze je omwille van mij uitschelden, vervolgen en van allerlei kwaad betichten; zo immers vervolgden ze vóór jullie de profeten”.
Wie heeft het nog niet meegemaakt….wie zijn nek uitsteekt, heeft de boter gegeten! Wie opkomt voor een ander deelt in de klappen. Meestal figuurlijk soms letterlijk. Een voorvalletje dat ik in mijn jonge jaren meemaakte is me altijd bij gebleven.
In een gesprek kwam er ter sprake waarom ik iemand hielp.
Gewoon zei ik, als ik kan helpen waarom zou ik het dan niet doen?
Neen zei mijn gesprekspartner: Gij doet dat voor jezelf.
Dat stak!
Op het bedrijf van mijn laatste job vond men dat de arbeiders op verschillende plaatsen in het arbeidsproces moesten kunnen ingeschakeld worden. Een van mijn werkmakkers bediende al jaar en dag een moeilijke machine en deed dat graag en heel goed.
De meestergast kwam hem zeggen dat hij naar een andere machine moest gaan en dat hij dat zou komen uitleggen. Mijn maat vond dat hij gaan andere machine moest kunnen bedienen. En ging met tegenzin naar die machine. Tijdens het wachten op de meestergast geraakte hij zo over zijn toeren dat hij in plaats van zijn frustraties uit te werken op alles wat rondom hem stond kort en klein te slaan, naar huis ging. Daardoor riskeerde hij ontslagen te worden. Toen heb ik de meestergast aangesproken en hem erop gewezen dat hij ook vakbondsafgevaardigde was en de plicht had die maat te verdedigen. Waarop de meestergast zelf door emoties overmand naar huis ging. Ik ben ervan overtuigd dat mijn tussenkomst ervoor gezorgd heeft dat mijn maat maar een minimale sanctie kreeg.
Samengevat:
De Bergrede is geen vrijblijvende spirituele tekst die alleen maar oproept tot het gaan van een innerlijke weg naar volmaaktheid. Wie de woorden van de Bergrede opvat zoals ze bedoeld zijn,…roept de hel over zich af, zegt Eugeen Drewermann maar brengt ook innerlijk vrede en geluk met zich mee.
De vreugde en de vrijheid van de kinderen Gods, zegt Paulus.
Het beeld van Theo vat het mooi samen:
Wie zijn hart volgt zal het kruis tegenkomen.
En zo komen we aan het toetsen van ons eigen gedrag: Herken ik deze 3 reacties bij mezelf en hoe had ik anders kunnen reageren?
Waar ontkende ik?
Waar vluchtte ik?
Waar keek ik aan en reageerde ik?
Laten we daarover even nadenken terwijl er zachte pianomuziek speelt.
Lied: Sta gelovig in het leven
Geloofsbelijdenis : Geloven dat het kan
L. Jezus voedt ons en zendt ons
om in woord en daad van Hem te getuigen.
Van dat geloof, willen wij nu getuigen.
M. Ik geloof in die God
die ik kan ervaren
in wat mensen voor elkaar doen
om vrede en harmonie waar te maken in hun midden.
Vr. Ik geloof dat Jezus
een spoor heeft getrokken in mijn leven
om te blijven op weg gaan met mensen
te zoeken naar geluk en vrede voor allen.
S. Ik geloof in de Geest
die ons telkens opnieuw aanspoort
om te blijven op weg gaan met mensen
en ruimte te maken
voor de groei tot echt leven.
Voorbeden: Laat ons hen heilig verklaren:
Laten we nu tot de Onnoembare bidden.
We beantwoorden elke voorbede met de acclamatie
– Laat ons hen heilig verklaren:
die hun leven radicaal beleven als een geschenk van God;
de naamloze mensen die mee in het verdriet gaan staan
van hun naaste medemensen zonder onderscheid van geloof of levensstijl
Waar mensen elkaar dragen
– Laat ons hen heilig verklaren
de stille werkers die in hun inzet
zachtheid en moed met elkaar verbinden;
die hongeren en dorsten naar gerechtigheid
en daarom weigeren om elke vorm van onrecht goed te praten.
Waar mensen…
– Laat ons hen heilig verklaren
zij die barmhartig zijn en teder en fijngevoelig omgaan
met de kwetsuren van hun medemens;
zij die vrede brengen midden in een wereld van geweld;
zij die om hun geloof, hun hoop, hun liefde
slachtoffer zijn van pestgedrag.
Waar mensen…
– Laat ons hen heilig verklaren,
de dragers van Gods nieuwe manier van leven,
getekend door ‘Ik zal er zijn voor u’.
Waar mensen…
Tafelgebed
L. Vanaf de berg zag Jezus de wereld op zijn kop: zalig de armen.
Want je bent niet gelukkig om wat je bezit
en je wordt niet rijk van wat je hebt.
Zalig die van wapens niet willen weten,
ze winnen de wereld zonder geweld.
Zalig die hun zinnen zuiveren,
ze vinden God in het diepte van hun hart.
Zalig die deemoedig zijn, als een kind bij moeder zijn ze, geborgen bij God.
Doe wat Ik heb gedaan en vergeet Mij niet.
In dit vertrouwen heeft Hij van het leven afscheid genomen.
S. Daarom willen we hier Jezus gedenken,
die het steeds opnam voor elke mens.
Daarom willen wij hier het brood breken en delen
zoals Hij gedaan heeft die laatste avond en zei:
neemt, eet mijn lichaam, mijn leven.
Zo willen wij ook delen
omdat wij niets anders hebben dan dit gebroken brood,
gebroken hoop, en “elkaar” voor de volgende stap.
Door het brood en wijn te delen geven we een teken
dat wij ook onszelf willen delen.
Brood wordt doorgegeven (op de achtergrond piano)
S. De beker willen we delen zoals Jezus hem ons aanreikte
de beker van het verbond, solidariteit over alle grenzen heen
tot over de grenzen van de dood.
Wij willen hier drinken om te vieren dat wij samen
de gebrokenheid aandurven,
opstaan en anderen laten opstaan.
Drank wordt doorgegeven (op de achtergrond piano)
Laat ons klinken op wat ons verheugt én op wat ons bedroeft
Bezinning De profeten verkondigen
– Een Profeet in deze tijd zal:
de realiteit tonen, de wereld zoals hij werkelijk is
en oproepen om de mentale verlamming te doorbreken.
– Een Profeet in deze tijd zal:
de ommekeer van waarden aan de kaak stellen
die het geld boven God stellen.
De voorrang van de economie op alles en
de opoffering van alle menselijke waarden.
– Een Profeet in deze tijd zal:
een pluim geven aan personen, instellingen, groepen
die iets doen voor het welzijn van mensen
zonder winst te zoeken, zonder er geld mee te verdienen.
– Een Profeet in deze tijd zal:
Gods aanwezigheid zien in de inspanningen voor
een groeiende vermenselijking.
– Een Profeet in deze tijd zal:
het zwijgen van de kerk aan de kaak stellen
en de passieve aanvaarding van het gevestigde onrecht.
Hij zal oproepen tot een evangelische getuigenis
in de wereld door woord én daad.
– Een Profeet in deze tijd zal:
vertrouwen hebben in de toekomst,
de technologische uitvindingen waarderen
en ze ten dienste stellen van de hele mensheid.
Onze Vader
L1 Wij mogen ons nu richten tot HEM die alles in allen is.
L2 Onnoembare,
door Jezus genoemd: ‘Onze Vader’,
bij wie wij kind aan huis zijn,
Wij bidden:
S. Dat in ere wordt gehouden Jouw naam:
‘Ik zal er zijn voor u’.
Dat velen deze naam waar maken, in woord en daad.
Dat wij meer en meer worden Jouw volk: mensen in vrede,
die elkaar recht doen en lief hebben en zorgzaam omgaan met de aarde.
Dat ons mededogen
geworteld mag zijn in Jouw gunnende liefde.
Geef ons – en alle mensen –
al wat wij nodig hebben om te bestaan tot morgen:
brood, waardigheid, levensadem.
M. Als wij verzoening nastreven en schulden kwijtschelden,
laat ons dan Jouw vergeving ervaren.
V. Als wij op weerstanden botsen, laat ons dan staande blijven
en verder gaan in vertrouwen op Jou.
En laat de macht van het kwaad nooit het laatste woord hebben,
want Jij bent onze hoop en onze kracht, vandaag en alle dagen. Amen.”
Seppe Yperman
Slotgebed
Heer, maak mij een instrument van uw vrede.
Laat mij liefde brengen waar haat is.
Laat mij vergeving brengen waar schuld is.
Laat mij eenheid brengen waar tweedracht is.
Laat mij waarheid brengen waar dwaling is.
Laat mij geloof brengen waar twijfel is.
Laat mij hoop brengen waar wanhoop is.
Laat mij licht brengen waar duisternis is.
Laat mij vreugde brengen waar verdriet is.
Zending
Wij zijn het licht van de wereld.
Wij zijn het zout der aarde!
Laten wij ons hart volgen en profetisch durven spreken en handelen als een Godskind, onwankelbaar zoals de Bijbel zegt: als een huis op een rots gebouwd.
Actie: Burgerinitiatief en Amnestie
Slotlied: Een droom van alle mensen samen
Mededelingen (mandje, komende activiteiten)
Aanbevolen: beeldentuin, boekvoorstelling Ulburgshuis, studiedag,
Leeskring mystiek
Delen van symbool
Wij maakten dankbaar gebruik van volgende bronnen:
– Hein Stufkens, De grondwet voor Geluk
– Jan Soetewey, Profeten zwijgen niet
Bedankt voor het meevieren Marc en Eric
Als je mee actie wil voeren:
- Avaaz : Avaaz – De wereld in actie
- Amnesty International: Wie we zijn | Amnesty International (amnesty-international.be)
