VEER-VIERING Genk 19 mei 2024
GELUK IS EEN ZUIVER HART
Verwelkoming en verontschuldigingen
Welkom lieve mensen in deze viering op Pinksterdag in mei – samengekomen
in een kring van verbondenheid,
in het ritueel van brood en beker.
Moge wij als zoekende gelovigen hier bijeen zijn
om ons te voeden aan de Bron van alle Leven en
om elkaar tot steun te zijn op deze tocht.
Moge wij ons gedragen voelen door de Onnoembare die wij noemen: + Vader – Moeder, Zoon en Broeder en Geest van opstanding in ons midden.
De vijftigste Paasdag is Pinksteren, afgeleid van het Griekse
pentèkostès = vijftigste.
Als wij de Paaskaars aansteken willen wij ons vertrouwen sterken dat de Onnoembare ons draagt: vandaag en morgen, generatie na generatie.
Hoe zullen we feestvieren vandaag?
Hoe overwinnen we de spraakverwarring?
Hoe voorkomen we dat ons lied
nergens op slaat, o God?
Wij willen zo graag geloven,
dat het echt kan gebeuren…
Soms even,
misschien hier, vanmorgen
op het feest van de Geest.
Symbolen voor de geest: de wind…. de vurige tongen, de duif – drager van boodschappen; op het einde van deze viering willen we jullie uitnodigen een duif – de geest te geven aan een tochtgenoot en de vrede te wensen.
Openingslied Ik zie de hemel opengaan
We zijn al een heel eind op weg met de Bergrede. Vandaag gaan we het hebben over “gelukkig wie zuiver van hart zijn, want zij zullen God zien” (Mt 5,8).
Het is goed nog eens te herinneren, te situeren dat de Bergrede door Mattheüs opgetekend, een samenvatting is van langere leer-gesprekken van Jezus met zijn leerlingen en andere toehoorders. Mattheüs schreef zijn evangelie rond de jaren 90 na de vernietiging van de tempel in Jeruzalem en in volle Romeinse bezetting. Mattheüs schrijft voor zijn gemeente waarvan de mensen joden zijn in de lijn van Jezus en die Romeinse onderdrukking ondergaan. Eigenlijk reikt Mattheüs woorden van Jezus aan om mensen te leren hoe te komen tot een ander soort samen-leven, een andere wereldorde, waar kleinen, zwakken, onderdrukten op de eerste plaats komen.
Schuldbelijdenis
Of de Bergrede alsnog een succesformule blijkt, dat hangt van ons af. Jezus zelf geeft ons in de Bergrede de keuze. Hij beseft dat zijn woorden parels voor de zwijnen kunnen zijn: ‘Geef dat wat heilig is niet aan de honden en gooi je parels niet voor de zwijnen; die zouden ze maar met hun poten vertrappen, zich omkeren en jullie verscheuren.’
Maar hij roept ons op om zijn woorden echt te horen en ernaar te handelen: ‘Wie deze woorden van mij hoort en ernaar handelt, kan vergeleken worden met een verstandig man, die zijn huis bouwde op een rots. Toen het begon te regenen en de bergstromen zwollen, en er stormen opstaken en het huis van alle kanten belaagd werd, stortte het niet in, want het was gefundeerd op een rots…..’
Ik vraag vergeving voor mijn onverschilligheid.
Wij erkennen onze lauwheid en zingen:
Heer ontferm u, Heer ontferm u
Eeuwige,
ons geloof in het leven krijgt het dagelijks zwaar te verduren
door beelden van oorlogsgeweld,
door fake news en onheilsberichten die aanhoudend over ons worden uitgestort en ons bang maken.
Sterk ons vertrouwen en leer ons spreken met uw woorden,
woorden van barmhartigheid, van aandachtig geduld,
woorden van vrede en gerechtigheid,
van doorgaan ondanks alles,
woorden met een boodschap die Jezus ons heeft voorgeleefd.
Lezing uit Matteüs 5,1-8
Toen hij de mensenmassa zag, ging hij de berg op.
Daar ging hij zitten met zijn leerlingen om zich heen.
Hij nam het woord en onderrichte hen:
Gelukkig wie zuiver van hart zijn, want zij zullen God zien.
Duiding
Ik vermoed dat voor velen ‘zuiverheid’ een beladen woord was, is….
De betekenis van “zuiver van hart” moet zeker niet gezocht worden op het domein van seksuele moraal, waarbij zuiverheid gelijk staat met de rigide soort kuisheid van het 6de en het 9de gebod en met als hoogste ideaal de celibataire staat. Angst voor een doodzonde! Men moest “zuiver of rein” zijn. In die zin werd, zeker in het verleden, deze zaligspreking vaak verkeerd gebruikt.
In de Hebreeuwse tekst staat voor ‘zuiveren’ het woord ‘tamiem’, wat betekent: uit een stuk, op God gericht. In de Griekse tekst staat: ‘katharos’, wat schoon, puur, zuiver, betekent.
Maar wat betekent “zuiver van hart” dan wel in deze zaligspreking bij Mattheüs?Mattheüs verwijst met “zuiver” ook niet naar de rituele zuiverheid zoals die gangbaar was bij de joden.Mattheüs wil met de zaligsprekingen aan zijn gemeente een boodschap van hoop brengen en legt die woorden in de mond van Jezus om ze meer kracht te geven. Hij weet dat zijn mensen moeilijke tijden doormaken door de onmenselijke bezetting van het land door het Romeinse leger. Deze context hebben we reeds bij het begin van de viering aangehaald. Hij maant zijn volk aan om trouw te zijn aan de Thora en aan de weg van Jezus. Hij vraagt hen om zuiver te zijn in hun levenswandel, om “tamiem” te zijn, uit een stuk, gericht op de Ene en op het project van de Ene (en van Jezus) nl. een wereldorde gebaseerd op gerechtigheid en liefde. Dat noemt Jezus het “Koninkrijk van God”, het alternatief voor het keizerrijk van Rome, dat in die dagen, de wereld in zijn greep had.
Mattheüs weet ook dat zo’n ingesteldheid, zo’n levenswijze (houding, attitude) niet gemakkelijk en vanzelfsprekend is.
Hij weet dat mensen vaak onder druk staan door de Romeinse bezetter of zelfs door eigen geloofsgenoten om te kiezen voor zichzelf of eigen lotsverbetering of eigenbaat, dan te kiezen voor mekaar en voor de weg van Jezus. De eerste christenen werden door buitenstaanders niet zo genoemd maar met een beetje spot als: “Mensen van de Weg”. Die aanbeveling “zuiver van hart” die Mattheüs meegeeft aan zijn gemeente – nu 2000 jaar geleden – is vandaag brandend actueel. Ook vandaag, in onze wereld, zijn mensen vaak verscheurd, worden benaderd verleid en om de tuin geleid. Dan is het moeilijk om “tamiem”, uit één stuk, te zijn en om goede keuzes te maken voor gerechtigheid, voor mekaar, voor liefde, voor solidariteit… ‘Zuiver van hart’ zijn mensen op wie je kan tellen, die hun hart volgen, mensen uit één stuk, die zich niet laten omkopen en radicaal kiezen voor solidariteit, voor medemensen, voor de minsten. We hebben grote voorbeelden van integere mensen, mensen die zelfs hun leven op het spel gezet hebben voor meer rechtvaardigheid, liefde en solidariteit, zoals Martin Luther King, Nelson Mandela, Gandhi.. Maar ieder van ons kent wel mensen die “zuiver van hart”.
Neem het voorbeeld van Guy, een hoofddélegué van de vakbond op Ford, wiens dochter had gesolliciteerd voor een job als bediende op Ford. In besprekingen met de directie over een nieuwe arbeidsovereenkomst moest hij kiezen tussen het slechte voorstel van Ford of dat van de vakbond, maar dat het juiste was voor de mensen, Als hij het voorstel van de Ford directie afwees zou zijn dochter die job niet krijgen. Hij koos voor het vakbondsvoorstel!
Of denk aan die jongeman van 18, wiens vrienden er smalend over deden, omdat hij in plaats van met vakantie te gaan er voor koos om 6 weken met de Bouworde te gaan werken in een project voor gehandicapten, zonder vergoeding.
Ge moet wel gek zijn!
Waarschijnlijk kennen jullie ook voorbeelden uit eigen levenservaring, mensen die onvoorwaardelijk, zonder eigenbelang zich inzetten voor anderen en misschien zelfs ten koste van zichzelf… Zulke mensen maken het verschil in deze wereld, hoe klein dat verschil ook is.
We kunnen hier gemakkelijk de link leggen met Pinksteren. De heilige Geest is niet iets magisch, ontastbaar die ineens kwam aanwaaien vanuit de hemel over de apostelen. Zij zijn er samen, en dat samen is ook belangrijk, van bewust geworden dat de geest, de weg van Jezus, ook na zijn dood, hen niet losliet. Die weg wilden ze verderzetten, dat project van Jezus voor een andere, liefdevolle en rechtvaardigere wereld(orde) voor alle mensen.
Als ook de kleine kring van Het Veer die weg bewandeld, zal dat effect hebben, zoals de kringen rond een steen die in de vijver gegooid wordt. Graag sluiten we deze beschouwing over “zuiver van hart” poëtisch af met de laatste strofe van het gedicht “Aan de Liefde” van Huub Oosterhuis. Echte liefde tot de ander is iets wat je helemaal in beslag neemt, iets waarvan en waaruit je leeft.
Liefde heeft niet één paar handen
geen paar voeten, maar zij treedt je
tot je wijn bent, maar zij kneedt je
voor elkaar tot daaglijks brood.
Liefde heeft geen hart, geen schoot,
maar je wordt uit haar geboren
tot je dood.
Muziek
Lied: Geef ons dat wij durven leven
Geloofsbelijdenis
Ik geloof in de kracht van mensen
om al het verstoorde en gekwetste
te helen en te voltooien
en zo het leven op aarde zinvol te maken.
Ik wil daartoe een mens uit een stuk zijn
met zorg en eerbied omgaan
met iedereen en alles op mijn weg,
wat mij gegeven is
niet voor mezelf alleen te houden
maar voorrang te geven aan wie
gekwetst is, vernederd en verdrukt.
In navolging van Jezus Christus
wil ik blijven herhalen dat solidariteit
onze enige hoop is
om zo te komen tot een wereldwijde
warme gemeenschap.
Voorbeden
Wij bidden voor mensen die ons lief zijn
en die niets meer zien in geloven,
niet zozeer vanwege een autoritaire kerk,
maar doordat God voor hen alle betekenis heeft verloren.
Wij bidden u God, treedt voor hen uit uw verborgenheid,
verschijn hen, wees licht voor hen en uitzicht.
Zó, dat zij zullen uitzien naar u.
Gij hebt gezegd: Ik bén er en Ik zal er zijn.
Laat Uw Woord weer betekenis krijgen voor hen.
Laat ons bidden.
Lied: Waar mensen elkaar dragen
Wees aanwezig God, bij wie de uitnodiging van Jezus horen
om mensen tot hun recht te laten komen, waar en hoe dan ook.
Dat zij in hun engagement eigen inzicht en creativiteit kunnen combineren met het besef dat alles gegeven is.
Laat ons bidden.
Elke dag biedt ons een nieuwe kans, een nieuwe mogelijkheid.
We moeten niet alles verwachten van onze bestuurders, dat zou kinderachtig zijn. We krijgen de ruimte die we nodig hebben voor medeverantwoordelijkheid bij het creëren en invoeren van nieuwe processen en veranderingen. Bidden wij voor onze politieke leiders en voor onszelf, voor inzicht, voor gerechtigheid, voor een warmere samenleving.
Laat ons bidden.
Tafelgebed Dankbaar gedenken
onze tafel staat klaar om samen het Grote Dankgebed zingend te bidden
Die naar mens’lijke gewoonte meteen eigen naam genoemd werd
toen Hij in een ver verleden, ver van hier.
Die genoemd werd: Jesjoe, Jezus, zoon van Jozef, zoon van David,
zoon van Jesse, zoon van Juda zoon van Jakob, zoon van Abram,
zoon van Adam, zoon van mensen, die ook zoon van God genoemd wordt
heiland, visioen van vrede, licht der wereld, weg ten leven.
Levend brood en ware wijnstok, die geliefd en onbegrepen,
werd bewaard in taal en teken als een eeuwenoud geheim,
als een wachtwoord doorgegeven, als een vreemd vertrouwd verhaal,
die een naam in mijn geheugen, die de stem van mijn geweten,
die mijn waarheid is geworden: Hem gedenk ik hier en noem ik,
als een dode die niet dood is, als een levende geliefde,
die gekozen heeft te leven, voor de armsten van de armen,
helpman, reisgenoot en broeder, van de allerminste mensen.
Die ten dage dat Hij rondging door de dorpen van zijn landstreek
mensen aantrok en bezielde, hen verzoende met elkaar,
die niet steil en ongenaakbaar, niet hooghartig als een heerser,
maar in knechtgestalte leefde, die zijn leven voor zijn vrienden,
prijsgaf door een vriend verraden, die getergd tot op het kruis,
voor zijn vijand heeft gebeden, die , van God en mens verlaten,
is gestorven als een slaaf.
We neuriën verder terwijl we het Laatste Avondmaal in herinnering brengen.
Die gestrooid is in de akker als het kleinste van de zaden,
die daar wacht een lange winter in de stilte van de dood,
die als graan geoogst zal worden, die als brood gedeeld wil worden,
om in mensen mens te worden, die verborgen in zijn God
onze vrede is geworden, onze ziel tot rust gekomen,
die ons groet vanuit zijn verte, die ons aankijkt van dichtbij,
als een kind , een vriend, een ander Hem gedenk ik hier en noem ik
en beveel Hem bij je aan als een levende geliefde
als een mens die naast je is.
Onze Vader
Onze Laten we in die verbondenheid met de woorden van Jezus bidden:
Vader die in de hemel zijt
Uw naam worde geheiligd,
Uw rijk van gerechtigheid kome,
Uw wil geschiede – op aarde zoals in de hemel.
Geef ons heden ons dagelijks brood
en vergeef ons onze schulden zoals ook wij vergeven aan onze schuldenaren,
en breng ons niet in beproeving
maar verlos ons van het kwade.
Delen van brood – Drinken van de wijn met heildronk op mensen en wensen…
Muzikaal tussenspel
Slotgebed
God, Vader van alle mensen,
Gij hebt ons bijeengebracht
om te bidden en te vieren,
om te luisteren en te zingen.
Beweeg ons tot woorden en daden
van liefde en gerechtigheid.
Laat ons met u verbonden blijven
Blijf ons met uw kracht nabij
om ons daarvoor in te zetten
vandaag en alle dagen van ons leven. Amen
Slotlied Lieve Vrouwe van ons landmeimaand – Mariamaand, zuiver van hart, uit een stuk, tamiem
Lieve Vrouwe van ons land, met uw kroon of sleep van kant
en getorst door ruwe hand langs de vlakke wegen.
Lieve Vrouw langs beemd en gaard,
Lieve Vrouwke bij de haard, door geslachten vroom bewaard,
schenk ons volk uw zegen. Ave Maria, ave Maria, ave Maria
Moeder die op Vlaand’ren waakt, van zover ons heug’nis raakt,
al wat Vlaand’rens grootheid maakt, hebt Gij ons gegeven;
eenvoud, adel van gemoed, moederweelde, minnegloed,
reinheid en de stille moed voor uw Zoon te leven.
Ave Maria, ave Maria, ave Maria!
Gij hebt ons de vree gebracht, na zo meen’ge bange nacht.
Bij u vond ons volk de kracht ’t eigen huis te bouwen;
Lieve Vrouwe t’ allen tijd blijve Vlaand’ren u gewijd,
in de zege als in de strijd, in al vreugd’ en rouwen.
Ave Maria, ave Maria, ave Maria!
Zegening, vredewens en delen van het symbool van de Geest
Mededelingen
Bronnen:
“Meer dan het gewone” – Feitse Boerwinkel (Ambo)
“De Grondwet voor Geluk” – Hein Stufkens (Bres)
“Om liefde” – Huub Oosterhuis (Ten Have)
Dank je wel om het meevieren!
Jaak, Odette
