Viering Het Veer 17 september 2023
De Bergrede – De wereld op zijn kop
Welkom en verontschuldigingen
Welkom in deze viering waar
wij als zoekende gelovigen bijeen komen
om ons te voeden aan de Bron van alle Leven en
om elkaar tot steun te zijn op deze tocht.
Als wij nu de Paaskaars aansteken willen wij ons vertrouwen sterken dat de Onnoembare ons draagt: vandaag en morgen, in verbondenheid met alle slachtoffers van de rampen in Turkije, Libië, Marokko, Griekenland, Oekraïne,..
Kunnen er niet bij zijn: NN
Openingslied: Ik zie de hemel opengaan
Het thema van deze viering
Vandaag starten we met een nieuw werkjaar, een nieuw thema :
De Bergrede – De wereld op zijn kop
De lange redevoering van de Bergrede begint als volgt:
Toen Jezus de mensenmassa zag, ging hij de berg op.
Daar ging hij zitten met zijn leerlingen om zich heen.
Hij nam het woord en onderrichtte hen.
“Zalig de armen van geest, Zalig de barmhartigen…enz.” Wie kent ze niet?
Matteüs laat Jezus niet zonder reden een berg opgaan om zijn toespraak te houden.
Hij wil Jezus neerzetten als een nieuwe Mozes.
Mozes had de leefregels voor het joodse volk, ‘de tien geboden’, neergeschreven op de berg Sinaï.
En nu was Jezus gekomen, niet om die wet af te schaffen maar om die in een nieuw licht te zetten, om ze te vervolledigen.
Terwijl succes, macht en rijkdom traditioneel worden beschouwd als na te streven doelen, verklaart Jezus het tegenovergestelde.’
Paus Franciscus noemt de Zaligsprekingen de identiteitskaart van de christen
De Bergrede is ongetwijfeld een tekst die door deze omkering van waarden tot op de dag van vandaag door veel mensen als een lastige en zelfs onmogelijk serieus te nemen boodschap wordt beschouwd.
Met die Zaligsprekingen als “grondwet voor geluk” willen wij een heel jaar lang op weg gaan.
In deze eerste viering proberen we deze nieuwe levenskunst, deze innerlijke weg als revolutie van de liefde in zijn geheel te begrijpen.
Daarna nemen we elke maand één zaligspreking onder de loep en stellen ons de vraag:
“Wat moet ik hiermee”? Welke boodschap voor mijn leven zit er hier in?
Openingsgebed
Onnoembare,
Gij nodigt ons uit om samen te vieren
om ten volle te beseffen
welke richting we moeten uitgaan
om ten diepste mens te worden.
Om geïnspireerd te worden
door Jezus’ voorbeeld,
om beroerd te worden
door zijn geestdrift en vertrouwen.
Laat ons voelen, laat ons zien
wat het leven kan zijn,
wat er diep in ons leeft
en waartoe we bestemd zijn:
elkanders vraag en antwoord.
Laat ons verbondenheid voelen
met de mensen rondom ons,
hier en overal ter wereld.
Wees hier aanwezig.
Evangelie naar Matteüs 5, 3-12
Gezegend jij
Gezegend jij om je eenvoud je vond jezelf al.
Gezegend jij die treurt en rouwt en die troost vinden zal.
Gezegend jij, zachtmoedige, die weerloos dient alom.
Gezegend jij die recht zoekt het zal rijzen als de zon.
Gezegend jij, meedogende, die deelt in alle leed.
Gezegend jij die in je hart de woning van de Ene weet.
Gezegend jij die gaat in vrede. In elke voetstap kom je thuis.
Gezegend jij om wat je hebt geleden en welkom in het vaderhuis.
Hein Stufkens
Duiding
“Zalig de …” Deze woorden roepen bij mij weerstand op.
Los van alle betekenissen die taalkundigen en theologen eraan gegeven hebben.
ZALIG! Zo zeggen we toch dikwijls na een fijne ervaring: een warm bad, een frisse pint, een boswandeling , na het genieten van fijne dingen. Het overkomt ons, het is een gevoel. Dit is voor mij een te statisch woord in deze context van de Bergrede.
Anderzijds roept zaligheid voor mij de geur op van heiligheid zoals we die in onze christelijke traditie meekregen in de zin van volmaaktheid, perfect zijn.
Je wordt trouwens ook eerst zalig verklaard vooraleer je tot de heiligengroep mag behoren.
En vrolijk Pasen moest steevast veranderen in “ Zalige Pasen “.
Dan maar een ander woord gezocht: “Gelukkig de…” Ook hier heb ik het moeilijk mee.
Geluk overkomt je . “ Ik heb toch geluk gehad”, hoor je het jezelf zeggen ?
Dat gaat dan over de lotto winnen, droog thuis komen, een ongeval voorkomen tot geboren worden in een rijk land.
Je hebt er zelf dikwijls geen verdienste aan. Chance hebben dus.
En ook al kan je over innerlijk geluk spreken, los van het geluk dat zogezegd te koop is.
Het woord blijft te statisch in deze context.
Gelukzalig dan maar…maar daarmee geraken we ook niet verder.
Gezegend klinkt dan al wat positiever, meer bevestigend (zoals we lazen).
De redding komt uiteindelijk voor mij vanuit het oorspronkelijk Aramese woord ( asjre)
dat iets te maken heeft met ‘lopen, gaan, op weg zijn’. Dat drukt activiteit uit.
André Chouraqui, joods taalgeleerde en filosoof, vertaalde het dan als: ‘En avant. Marche!’
Jullie zijn op de goede weg: dit is dynamisch, oproepend, stimulerend in de goede richting.
“Goe bezig…”zou je kunnen zeggen.
Zo zijn de zaligsprekingen een bemoedigende oproep om in beweging te komen, ‘om te durven opstaan en te gaan’.
Dit zijn trouwens ook de twee Bijbelse sleutelwoorden van elk roepings- en verrijzenisverhaal.
Maar voor wie, waarvoor moeten wij in beweging komen?
Voor wie, waarvoor wil jij in beweging komen? (1 minuut stilte)
Om de juiste beweging op het spoor te komen moeten we terug naar de God van de bijbel, van Exodus.
Die kiest positie en staat duidelijk aan de kant van de zwakken, niet aan de kant van de winnaars.
In zijn Naam: JHWH “Ik-zal-er-zijn” wordt dit bevestigd.
Dit wordt nog duidelijker, krijgt handen en voeten, in de levenswijze van zijn zoon Jezus.
De zaligsprekingen zijn dan ook duidelijke wegwijzers van een nieuwe identiteit, het zaad van een nieuwe schepping, een nieuwe wereldorde: het Rijk Gods.
De bestaande wereldse orde, waar alles gebaseerd is op macht, bezit en succes als
– de duurste auto ter wereld kunnen kopen
– de meeste likes hebben op sociale media
– de verste reizen kunnen maken
– een nieuw wereldrijk willen uitbouwen
– tot zelfs alle schoolspullen van een vedette kunnen kopen,
die wereldse orde wordt omgedraaid naar een goddelijke orde. Hierin wordt verklaard dat in een eenvoudig leven, zelfs in lijden, kwetsbaarheid en zwakte genade kan schuilen.
Zo kunnen wij worden hoe we bedoeld zijn: kinderen van God, kostbare schakels in de grote evolutie van mens en wereld.
Mensen die hun ik-gerichtheid overwinnen, van ik-gerichtheid naar ik-loosheid, individueel en collectief om te kunnen kiezen voor liefde en mededogen; om bevrijdend te kunnen handelen, om ons over te geven aan het mysterie van het leven dat de grond is van ons bestaan.
Is zo’n boodschap te realiseren? Ja!
Moeten wij hiervoor in beweging komen? Ja!
Ja, natuurlijk zijn ze buitensporig die zaligsprekingen als wij ze zien als “wet”, “verplichting”. Dan kan je niet anders dan afhaken, verstarren en de boel de boel laten.
Maar Jezus verplicht nooit, hij eist niet, hij nodigt ieder van ons uit. Hij roept op om het Rijk Gods mee gestalte te geven, ieder naar eigen mogelijkheden. En dat geeft rust. Ik mag het doen op mijn eigen manier zoals ik het kan. Ik moet niet iedereen en alles redden.
Je eigen grenzen kennen is ook belangrijk, “zelfzorg” zoals dat nu heet heeft niets met egoïsme te maken, wel met de kracht, de energie, die nodig is om solidair te kunnen blijven met de meest kwetsbaren.
Wij hebben bondgenoten nodig om dit samen te kunnen doen.
Laat ons daarom hier samen, als bondgenoten, brood breken en drank delen en zo de belofte vernieuwen dat we het visioen van een betere wereld niet opgeven tegen alle feiten in.£
De zaligsprekingen zijn immers troostwoorden: Goed bezig, mensen!
Maar troostwoorden met een toekomstperspectief: En marche!
De Joodse filosoof Abraham Heschel formuleerde het zo: “De mens wordt door God geroepen tot “een sprong in de actie” en niet alleen tot een gedachtensprong.
En dan kunnen we alleen maar zingen: Blijf ons dan roepen dat wij opstaan.
Lied: Blijf ons dan roepen (2x)
Geloofsbelijdenis
Vr. “Ik zal er zijn voor allen, niemand uitgesloten.”
Hij is de kern, de bron van onze solidariteit.
Op Hem wil ik mijn inzet afstemmen en Zijn naam maken tot de rode draad van mijn leven.
Ik geloof in Jezus van Nazareth, de Christus, het levende verzet tegen iedere uitsluiting.
M. In Hem heeft onze God handen en voeten gekregen.
In Hem is Zijn naam werkelijkheid geworden.
Ik geloof dat Hij niet vergeefs heeft geleefd en niet vergeefs is gestorven, maar dat Hij elke dag opnieuw verrijst
in mensen die vandaag zijn solidariteit met de uitgeslotenen belichamen.
S. Ik geloof in Gods Geest, die ook vandaag mensen bezielt en aanzet
om Jezus’ manier van leven tot de hunne te maken en de weg te gaan van breken en delen, van goedheid en gerechtigheid,
van liefde en vrede, altijd weer ten bate van de minsten.
Ik geloof in Hem die heet: “Ik zal er zijn voor u”.
En ik weet en besef: Zijn Boodschap is te doen.
Amen.
Naar Carlos Desoete
Laten we nu tot de Onnoembare bidden.
Voorbeden
Wij bidden voor wie zuiver van hart zijn dat zij transparant blijven, open en verstaanbaar,
Klaar en helder over wat en Wie hen beweegt.
Laten wij bidden: Heer vul ons met uw licht
Wij bidden voor wie barmhartig zijn die geven en vergeven zonder terug te eisen.
Bewaar hen voor verbittering in onze harde en ondankbare wereld.
Laten wij bidden: Heer vul ons met uw licht
Wij bidden voor wie vrede stichten die willen heel maken en rechtzetten
en niet aarzelen daarbij de minste te zijn.
Laten wij bidden: Heer vul ons met uw licht
Wij bidden voor hen die leven met de dood voor ogen
dat zij weten en vertrouwen dat zij nooit dieper vallen dan in de palm van uw hand.
Voor wie gebukt gaan onder verdriet en gemis dat zij daarin niet opgesloten geraken, niet vereenzamen,
maar ook troost vinden onder ons.
Laten wij bidden: Heer vul ons met uw licht
Tafelgebed
Vanaf de berg zag Jezus de wereld op zijn kop: zalig de armen.
Want je bent niet gelukkig om wat je bezit en je wordt niet rijk van wat je hebt.
Zalig die van wapens niet willen weten, ze winnen de wereld zonder geweld.
Zalig die hun zinnen zuiveren, ze vinden God in het diepte van hun hart.
Zalig die deemoedig zijn, als een kind bij moeder zijn ze, geborgen bij God.
Doe wat Ik heb gedaan en vergeet Mij niet.
In dit vertrouwen heeft Hij van het leven afscheid genomen.
Daarom willen we hier Jezus gedenken, die het steeds opnam voor elke mens.
Daarom willen wij hier het brood breken en delen
zoals Hij gedaan heeft die laatste avond en zei: neemt, eet mijn lichaam, mijn leven.
Zo willen wij ook delen, omdat wij niets anders hebben dan dit gebroken brood, gebroken hoop,
en “elkaar” voor de volgende stap.
Brood wordt doorgegeven (op de achtergrond piano)
De beker willen we delen zoals Jezus hem ons aanreikte
de beker van het verbond, solidariteit over alle grenzen heen tot over de grenzen van de dood.
Wij willen hier drinken om te vieren dat wij samen de gebrokenheid aandurven,
opstaan en anderen laten opstaan.
Drank wordt doorgegeven (op de achtergrond piano)
Laat ons klinken op wat ons verheugt én op wat ons bedroeft
Wij mogen ons nu richten tot HEM die alles in allen is.
Onze Vader
S “Onnoembare,
door Jezus genoemd: ‘Onze Vader’,
bij wie wij kind aan huis zijn, aanvaard omdat wij er zijn.
Wij bidden:
Dat in ere wordt gehouden Jouw naam: ‘Ik zal er zijn voor u’.
Dat velen deze naam waar maken, in woord en daad.
Dat wij meer en meer worden Jouw volk: mensen in vrede,
die elkaar recht doen en lief hebben en zorgzaam omgaan met de aarde.
Dat ons mededogen
geworteld mag zijn in Jouw gunnende liefde.
Geef ons – en alle mensen –
al wat wij nodig hebben om te bestaan tot morgen: brood, waardigheid, levensadem.
Als wij verzoening nastreven en schulden kwijtschelden,
laat ons dan Jouw vergeving ervaren.
Als wij op weerstanden botsen, laat ons dan staande blijven
en verder gaan in vertrouwen op Jou.
En laat de macht van het kwaad nooit het laatste woord hebben,
want Jij bent onze hoop en onze kracht,
vandaag en alle dagen. Amen.”
Seppe Yperman
Slotgebed
Onnoembare
In zoveel levens komt Gij onder ons.
Uw Zoon pleit niet voor een flauwe aanpak of overdreven voorzichtigheid.
Hij roept ons tot een geëngageerd en vervullend leven in dienst van liefde en gerechtigheid.
Wij bidden u,
verleid ook ons tot het volle leven.
Laat het vuur van liefde en gerechtigheid
oplaaien in ons hart en branden in ons.
Wees het licht dat ons bewuster doet leven
zodat wij andere mensen worden met een nieuwe gezindheid.
Amen.
Zending en zegen
Gij zijt het licht van de wereld.
Gij zijt het zout der aarde!
Jezus vertrouwt ons vandaag deze opdracht toe.
Hij ziet iets in ons – jawel: Hij gelooft dat wij dat kunnen waarmaken,
Niet alleen, maar samen met bondgenoten.
Vandaag en alle dagen.
Slotlied: Ga door
Delen van symbool jaarthema
Mededelingen (mandje, komende activiteiten)
Wij maakten dankbaar gebruik van volgende bronnen:
– Hein Stufkens, De grondwet voor Geluk
– Anselm Grün, Gelukkig leven, De bergrede als levenskunst
– Ton Veerkamp, De bergrede: een document van hoop
– Geert Dedecker, viering januari 2023
Voorgangers: Ann en Eric
9
