Viering Het Veer 17 december 2023
Geluk is een mens van vrede zijn
Over de kunst niet te reageren vanuit je gekwetste ‘ego’
maar een mens van vrede te worden zoals Jozef
Verwelkoming en verontschuldigingen
Beste mensen,
Ik heet U hartelijk welkom met dit Hebreeuwse woord: Sjaloom. Jezus heeft dit woord vaak uitgesproken ook toen hij niet herkend werd bij zijn apostelen. Sjaloom – Vrede zij (met) U. Misschien denk je nu: haalt dat nog iets uit, spreken over de vrede, terwijl er zoveel mensen leven in angst van oorlog en geweld.
Lieve mensen, als er één plaats is waar we over vrede mogen spreken, dan is het hier, rond het Woord van de Heer van de Vrede. Hij is ook nu weer als Vredevorst in ons midden, en wil ons bemoedigen opdat wij het nooit moe zouden worden te blijven werken aan vrede, overal waar we dat maar kunnen: in ons gezin, in onze werkkring, in de buurt, maar ook in het eigen hart… Ik wens U daarom voor deze viering en voor de kersttijd : PAX ET BONUM, vrede en alle goeds.
Laat ons dan om in de juiste gezindte te komen deze viering starten met het kruisteken.
Openingslied Drievoudige groet
Situering van het ‘thema’
In het kader van de zaligsprekingen zijn we nu toe aan de vrede. “Gelukkig die vrede brengen, want zij zullen kinderen van God genoemd worden”. “Geluk is een mens van vrede zijn” kozen Elly en ik als titel. Kerstmis is natuurlijk ook het feest van de vrede. Het vredeslicht uit Betlehem is ondertussen tot hier geraakt en we willen het verder verspreiden. Het vredeslicht verbindt mensen over de grenzen van landen, culturen en levensbeschouwing heen. (vredeskaars wordt aangestoken)
Vandaag is het ook de derde zondag van de advent, een periode van hoopvolle verwachting. We kijken immers uit naar Kerstmis. (3 kaarsjes bij de adventskrans worden aangestoken).
De advent is natuurlijk ook de tijd waarin Welzijnszorg onze aandacht en solidariteit vraagt. Er zal hier vandaag dan ook de concrete actie zijn van “Soep op de stoep”.
We willen vandaag ook de figuur van JOZEF centraal stellen. In vergelijking met Maria is Jozef een onderbelicht persoon. Men doet er soms meewarig of zelfs lacherig over. Maar als we de moeite doen om Jozef beter te leren kennen, zien we een man die leeft vanuit een sterk Godsvertrouwen en ernaar handelt.
Jozef kan ons heel wat leren.
Vergevingsgebed
– Vrede…Dit woord nemen we zo gemakkelijk in de mond. Maar werken we er ook actief aan? Voor al die keren dat we wegkeken van onrecht, onverdraagzaamheid, oorlog, wantoestanden dichtbij of veraf.
Vergeef ons Heer.
– Vrede…Als we in ons eigen hart kijken, ervaren we dan een diepe vrede? Of zit daar ook een donkere kant die we liever wegduwen?
Voor al die keren dat we niet werken aan onze eigen innerlijke vrede.
Vergeef ons Heer.
– Vrede…Op weg naar Kerstmis streven naar vrede, naar een goede verstandhouding met al wie ons omringen. Voor vrienden en gelijkgezinden is dit gemakkelijk. Maar streven we ook echt naar vrede met mensen die ons minder liggen, die er anders uitzien of andere opvattingen hebben?
Voor al die keren dat we geen vrede uitstralen naar onze medemensen.
Vergeef ons Heer.
LIED na de drie vergevingsbeden Shaloom
Inleiding
Kerstmis is het feest van de Menswording van Jezus maar uit de kindsheidsverhalen kennen we figuren als de herders en de wijzen. Vandaag nemen we de Menswording van Jozef onder de loupe. De gestalte van Jozef past goed bij de titel van onze viering: Geluk is een mens van vrede zijn.
De laatste tijd kreeg ik meer oog voor de figuur van Jozef door onze laatste bijeenkomst met de misdienaars waar Jozef even in de kijker gezet werd. Toen moest ik op zoek naar zijn betekenis en ontwikkelde ik steeds meer sympathie voor hem.
Dankzij het evangelie van Matteüs krijgen we wat zicht op Jozef. Hij is geen man die zijn gekwetste ego koestert. Zijn eigen plannen kan hij opzij zetten. Zijn eigen imago is voor hem niet zo belangrijk. Hij staat open voor het onverwachte. Als er crisis is in zijn leven, laat hij er zijn slaap niet voor.
Integendeel. Het is zelfs al slapend – als hij zijn leven niet zelf in de hand heeft – in zijn dromen – dat hem de weg gewezen wordt die leven geeft. (verwijzing naar de afbeelding van de slapende Jozef in het boekje)
Door zijn luisterend gehoor geven aan wat God hem doorheen zijn dromen duidelijk maakt, wordt hij voor mij (en hopelijk ook voor jullie) een man van vrede, van kostbare innerlijke vrede…
Lezing Evangelie Matteüs 1,18-25
De wording van Jezus Messias geschiedde aldus: terwijl zijn moeder Maria ondertrouwd was met Jozef, bleek zij, nog voor zij gemeenschap hadden gehad, zwanger te zijn uit de heilige Geest.
Jozef, haar man, was een rechtvaardig mens en hij wilde haar niet te schande maken. Daarom besloot hij haar heimelijk los te laten.
Maar zie, een engel des Heren verscheen Jozef in een droom en zei:
Jozef, zoon van David, vrees niet om Maria, uw vrouw, tot u te nemen, want het in haar verwekte is uit de heilige Geest. Zij zal een zoon baren, en jij zult zijn naam roepen: Jezus, God redt. Want hij zal zijn volk redden van hun zonden.
Vrees niet, Jozef. Dit alles is geschied, opdat vervuld zou worden hetgeen de Heer door de profeet gesproken heeft, toen hij zei:
Zie, de maagd zal zwanger worden en een zoon baren en de mensen zullen zijn naam roepen Immanuel, hetgeen betekent God-met-ons.
Jozef stond op uit de slaap en deed zoals de engel hem geboden had. En hij nam zijn vrouw tot zich. En hij had geen gemeenschap met haar totdat zij een zoon gebaard had. En hij riep zijn naam: Jezus.
Duiding naar De wording van Jezus (Nico ter Linden)
De evangelielezing begint met de nieuwe versie van een oud motief. In de verhalen van Genesis kunnen Israëls onvruchtbare aartsmoeders slechts door Gods genade zwanger worden en een zoon baren. Zo beelden die verhalen Israëls geloof uit dat het heil geheel en al van ‘de overkant’ komt en dat de Eeuwige dood in leven kan doen verkeren.
Matteüs sluit daarbij aan: nu de tijd van de Messias aanbreekt, moet daar ook een wonderbare geboorte aan voorafgaan, alleen zo kan hij uitbeelden hoe mensen Jezus hebben ervaren: als een geschenk uit de hemel.
Niet alleen vanuit zijn eigen Joodse traditie is Matteüs vertrouwd met het thema van de onvruchtbare moeders. De hellenistische cultuur van die dagen kent een variant motief: van keizers, koningen en andere heldengestalten wordt niet zelden verteld dat zij uit een maagd werden geboren, door de godheid verwekt. De evangelist kiest voor deze mogelijkheid: in zijn evangelie zal Jezus uit een maagd worden geboren en zal niet Jozef maar God de verwekker zijn. Voor Joodse oren niet zo’n vreemde gedachte. Wordt Israël in de Schriften niet Gods Zoon genoemd, Gods dierbaar kind? En wordt ook Israëls koning niet Gods Zoon genoemd?
Het zou wel prettiger geweest zijn wanneer de engel dat ook even aan Jozef gemeld had, want die raakte nu ontsteld toen hij vernam dat Maria, zijn ondertrouwde vrouw, zwanger was.
Jozef wordt gekarakteriseerd als een rechtvaardige, een man naar Gods hart. Maria’s zwangerschap is uiteraard een klap in zijn gezicht, maar hij slaat niet terug; hij nagelt haar niet aan de schandpaal. Liever doet hij er het zwijgen toe. Maria en hij, zij zullen in stilte uiteengaan… zo ziet Jozef het…
Maar zo ziet de hemel het niet. Onmiddellijk komt er een engel aangevlogen om tekst en uitleg te geven en ervoor te zorgen dat Jozef het vaderschap op zich neemt. Dit kind moet in het huis van David worden geboren, niet in het geheim. Het is immers geen bastaard maar een koningskind. Jozef zal Maria openlijk tot zich nemen en het kind zal openlijk het licht zien in het huis van David. Jozef doet wat van hem gevraagd wordt. Hij is een rechtvaardige.
De tweede zorg van de engel is dat Jozef de naam van het kind uitroept, want zo wil het Israëls verhaaltraditie: de vrouw brengt een mensenkind ter wereld, de man roept de naam over het kind uit. Jezus, Jehoshua, Jozua… God redt – van zonden; niet van vijanden…
Hoe? Dat zal nog blijken doorheen zijn leven en sterven…
Matteüs haalt een oud profetenwoord van Jesaja aan dat gaat over een jonge vrouw – een maagd zegt de Griekse vertaling – die een zoon zal baren die de naam Immanuel zal dragen: God-met-ons, tastbaar teken Gods in ons midden.
Matteüs ziet in Jezus de vervulling van Gods belofte aan Israël: alles waar het in Israëls geschiedenis om gaat, heeft in zijn ogen in het koningskind Jezus gestalte gekregen.
God heeft zich – doorheen de engel – over Jozef ontfermd, zoals een vader over zijn kind. Nu ontfermt Jozef zich als een vader over het kind en zijn moeder.
Jozef ‘riep’ de naam van Jezus. Naar bijbels besef begint het leven niet bij de eerste ademhaling; je leven begint met het roepen van je naam. Je leeft pas echt wanneer je de naam ontvangt waarmee je in dit leven geroepen kunt worden. En bijbels gesproken eindigt het leven niet bij de laatste ademhaling. Want het verhaal gaat dat je naam geschreven staat in de palm van Gods hand…
In jullie boekje staat een beeld van de slapende Jozef, maar hier hebben we een dromenvanger vooraan gezet. Het is een beeld voor Gods’ werking in mensen doorheen de gebeurtenissen van ons leven – ook dromen dus…
Vanuit eigen ervaring weet ik hoe dromen de weg kunnen wijzen om mensen van vrede te worden…
Nogmaals de titel van deze viering: Geluk is een mens van vrede worden.
UITWISSELING
Hoe kunnen wij mensen van vrede worden zoals Jozef?
Lied Die vrede willen stichten
Geloofsbelijdenis
Ik geloof in de menswording
als een verlangen van ieder mens
om zich gelukkig te weten
als een te realiseren weg
die met vallen en opstaan
op een eigen wijze wordt gegaan
in zorgzaam contact met anderen
en met al wat een mens omringt
Ik geloof in de menswording
als een liefdesavontuur
tussen God en ieder mens
dat zich ten diepste toe getoond heeft
in Jezus van Nazareth
Ik geloof in de menswording
als doel en zin van mijn leven
als leidraad voor mijn keuzes
als oproep om anderen hierbij
tot steun te zijn
tot voltooiing van deze wereld
Hof Zevenbergen, Ranst
Voorbeden
– Bidden wij voor zij die geen vrede in hun hart ervaren, die onrustig zijn en met onverwerkte kwetsuren zitten.
Dat zij de vrede, barmhartigheid en liefde mogen ervaren die God ons telkens weer schenkt.
Laat ons bidden.
Allen zingen Ubi caritas…
– Bidden wij voor vrede in de wereld, in het bijzonder in Oekraïne en Israël/Palestina. Dat het streven naar vrede sterker moge zijn dan de oorlogsdrang.
Laat ons bidden.
Ubi caritas…
– Bidden wij voor onszelf. Dat God in ons hart mag komen wonen en dat we zo meewerken aan het Rijk Gods hier op aarde.
Laat ons bidden.
Ubi caritas…
Tafelgebed
Twee, drie of meer…
Omdat ons geloof zo zwak is en wij ons zo snel laten ontmoedigen,
omdat we bange mensen zijn:
herinneren we ons mensen als Abraham en Mozes, Jesaja, Jozef en Jezus
die door de diepste diepten zijn gegaan, maar er niet aan ten onder gingen.
Omdat onze woorden zo schamel zijn
en onze visies zo beperkt tot onze eigen kleine nabije wereld
omdat wij visioenen en perspectieven nodig hebben die verder reiken,
omdat wij vrienden nodig hebben en medemensen die ons dragen
op de lange tocht naar vrede en recht voor allen
omdat we verlegen zijn om ondersteuning in trouw
gedenken we telkens opnieuw, mensen als Jozef,
die ons voorgingen op die tocht…tot onze bemoediging
en om zuurstof te kunnen blijven geven aan de hoop en de liefde:
Twee, drie of meer… die een ander met tederheid op hun schouders nemen,
bereid zijn hun naam en adres te geven waar hoop te koop is…
die zijn de Stem, de Naam van God in ons midden.
Twee, drie of meer… die hebben ingezien dat macht en geld mensen niet tot vrede strekken en gaandeweg besluiten om solidair, kwetsbaar en sober te leven
die zijn de Stem, de Naam van God in ons midden.
Twee, drie of meer… die het op zich hebben genomen om ontroerd te worden door elkanders verhaal
om aangesproken te worden en antwoord te geven: “wat wil je dat ik zal doen”?
die zijn de Stem, de Naam van God in ons midden.
Twee, drie of meer… die hun hart gezet hebben op mededogen en hun handen gewend hebben gemaakt aan breken en delen
die zijn de Stem, de Naam van God om mee te leven en te vieren
Brood doorgeven –ondertussen speelt muziek
Laten we dan nu het glas heffen, drinken en klinken op mensen en wensen die ons ter harte gaan…. Daarbij willen we met respect luisteren naar elkaar zonder te reageren.
Onze vader
L. Omdat mensen broeders zijn
en omdat elke mens zonder enig onderscheid geschapen is
naar het beeld van God,
zeggen wij met vertrouwen:
A. Onze Vader
L. Zoveel mensen worden gekrenkt en niet genoemd bij hun naam;
anderen misbruiken Uw naam om medemensen te verdrukken
of het zwijgen op te leggen,
maar omdat er ook mensen zijn die hun broeders doen opstaan
als vrije mensen, zeggen wij met kracht:
A. Uw naam worde geheiligd
L. Omdat mensen samen opkomen voor rechtvaardigheid,
omdat muren afgebroken worden,
omdat kleine mensen samen groot worden,
omdat Uw schepping nieuwe kansen krijgt tot leven,
door ons die bouwen aan een nieuwe hemel en een nieuwe aarde,
zeggen wij met geloof:
A. Uw Rijk kome, Uw wil geschiede
L. Miljoenen mensen schreeuwen, ‘wij hebben honger, wij gaan dood’,
Andere mensen zien niet in dat hun dagelijkse kost hen ziek maakt,
maar omdat er ook mensen samen durven spreken en doen:
– anders eten, anders leven –
zeggen wij met nieuwe hoop:
A. Geef ons heden ons dagelijks brood
L. Mensen fouten mogen maken, naar links, naar rechts, soms rechtdoor;
maar omdat mensen nieuwe kansen krijgen,
zoekend naar de weg die leidt naar leven,
omdat wij er bij mogen zijn,
waar mensen vallen en opstaan,
zeggen wij met woorden van hoop:
A. Vergeef ons onze fouten, zoals ook wij aan anderen vergeven
L. Soms laten we ons verleiden door de idee
‘als je niet achter wil blijven, moet je dit en moet je dat’.
Maar omdat er ook mensen zijn die daar tegen ingaan,
zeggen wij met moed en volharding:
A. Laat ons aan de verleiding weerstaan en maak ons vrij
van alle kwaad.
Vredewens
Uit onszelf kunnen wij geen vrede MAKEN. Het is Gods’ vrede die wij kunnen ontvangen als wij gehoor geven aan zijn Woord – zoals Jozef aan de engel. Het is Gods’ vrede die wij mogen doorgeven aan elkaar.
LIED Sjaloom, Gods vrede kome over u…
Slotgebed
God, Gij die wonderlijk in mensen en dromen aanwezig zijt,
blijf bij ons in donkere tijden.
Verlicht ons hart en ons inzicht
opdat wij leven volgens Uw Woord
en mensen van vrede worden voor deze wereld.
Amen.
Zending en delen van symbool
Moge Jozef ons blijven leren elkaar te zegenen en te behoeden
dat wij ons keren naar elkaar en niemand uit het oog verliezen.
Hij zegene en Hij behoede ons
moge zijn aangezicht over ons lichten en genade ons deel zijn.
Hij wende zijn ogen tot ieder van ons en geve ons vrede.
Duiding en uitdelen van kaartje
Een dromenvanger filtert uit de chaos het goede – zoals vrede.
Het kaartje is een kerstwens met als boodschap:
vertrouw maar op Gods’ Geest als ‘dromenvanger’…
Slotlied Geef ons dat wij durven dromen
Mandje voor de bijdrage WZZ, Soep op de stoep
Mededelingen
Wij haalden inspiratie uit
– Hein Stufkens, De grondwet voor geluk
– Nico ter Linden, Het verhaal gaat..
– Mappen van Het Veer
Elly en Wim
