“Zalig zijn zij die hongeren en dorsten naar de gerechtigheid, want zij zullen verzadigd worden.”
Verwelkoming
Beste Veervrienden,
Van harte welkom! Fijn dat u er weer allemaal bent in deze viering.
Dit jaar willen wij stil staan bij de boodschap uit de Bergrede – de grondwet voor geluk.
Door als zoekende gelovige mensen samen te komen willen wij ons vertrouwen uitdrukken dat de Onnoembare, de Ene ons draagt, vandaag en morgen en dat wij ons willen engageren mekaar tot steun te zijn, in verbondenheid met alle mensen die lijden.
We noemen ook de mensen die er vandaag niet bij kunnen zijn…….
We steken de paaskaars aan en zingen
Openingslied “Ik zie de hemel open gaan”
Inleiding
We willen vandaag graag nadenken en vieren rond de vierde zaligspreking van de Bergrede in het hoofdstuk 5 van het evangelie van Mattheüs: “Gelukkig zij die hongeren en dorsten naar gerechtigheid, want zij zullen verzadigd worden”.
De gerenommeerde Nederlandse bijbelkenner Ton Veerkamp zegt over de Bergrede dat het een “document van hoop” is.
Maar is het nog doenbaar om in deze tijd nog over hoop te spreken, terwijl we geconfronteerd worden met zoveel leed, zoveel verwoeste levens in oorlogen zonder uitzicht?
De evangelist Mattheüs en zijn toehoorders leefden in een gelijkaardige situatie, misschien nog uitzichtlozer dan vandaag en toch durft hij hen zeggen: gelukkig jullie die hongeren naar gerechtigheid, want ge zult verzadigd worden. Het komt goed.
Zijn Matheus’ woorden nog een boodschap voor onze tijd?
Voor een goed begrip van de Zaligsprekingen verwijzen we naar de inleiding op de Bergrede in de eerste viering van dit werkjaar in september. (Dank u wel, Ann en Eric!) Zij wezen op het ambetant gevoel bij het lezen van deze zaligsprekingen. In onze wereld zijn de armen, de nederigen, de verdrietigen, de zachtmoedigen enz. zeker niet zalig te noemen. Ze worden eerder behandeld als zwakkelingen die niets te betekenen hebben in de maatschappij. Maar dat bedoelt Mattheüs zeker niet.
Mattheus schreef zijn evangelie rond 80-85 na Chr. in de nasleep van de grote joodse oorlog in het jaar 70 na Chr. De Romeinse bezetter had toen de tempel van Jeruzalem verwoest (wat voor de joden het ergste van het ergste was) en hadden een ongelooflijk bloedbad aangericht onder joodse rebellerende groepen. De Romeins-Joodse geschiedschrijver Flavius Josephus, uit die tijd schreef dat het meer van Kafarnaüm helemaal rood zag van het bloed!
Mattheüs richt zich dus tot zijn gemeenschap van mensen die arm zijn, die geen kant meer op kunnen door het onmenselijk regime van de romeinse bezetter. En toch zegt hij hen te “verlangen naar gerechtigheid”. Hij wil dat ze de hoop NIET opgeven, dat ze dat verlangen, dat visioen van een “wereld anders” niet mogen opgeven! Volgens de bijbel ben je pas dood als je het visioen van vrede, liefde en gerechtigheid opgeeft.
Mattheüs zegt NIET: als we maar allemaal vroom zijn en geduldig lijden, dan komt het allemaal wel goed; is het niet in dit leven, dan wel na de dood…
Dat zegt hij dus niet!
Hij zegt WEL: als niet eens WIJ, die slachtoffers zijn van de heersende orde, geen alternatief hebben, of zelf geen alternatief zijn, hoe kan er dan ooit iets veranderen??
Mattheüs roept zijn toehoorders op te blijven verlangen, te blijven geloven in het visioen van gerechtigheid, ook al lijkt alles tegen te zitten…
Vergevingsmoment
L: Als wij onze ogen sluiten voor wat er gebeurt in de wereld en met mensen:
Samen: ontferm u dan over ons, open onze ogen.
L; Als wij niet uw moed hebben om onze stem te verheffen tegen het onrecht:
Samen: ontferm u dan over ons, open onze mond.
L; Als wij doof blijven voor de roep van de kwetsbare mensen:
Samen: ontferm u dan over ons, open onze oren.
Heer, help ons bij het doorbreken van onze onverschilligheid en passiviteit.
Evangelie
Toen Jezus de menigte zag, ging hij de berg op en nadat hij was gaan zitten, kwamen zijn discipelen bij Hem.
Hij opende zijn mond en onderwees hen. Hij zei:
Zalig de armen van geest, want van hen is het Koninkrijk der hemelen.
Zalig zijn zij die treuren, want zij zullen getroost worden.
Zalig zijn de zachtmoedigen, want zij zullen de aarde beërven.
Zalig zijn zij die hongeren en dorsten naar gerechtigheid, want zij zullen verzadigd worden.
Zalig zijn de barmhartigen, want aan hen zal barmhartigheid bewezen worden.
Zalig zijn de reinen van hart, want zij zullen God zien.
Zalig zijn de vredestichters, want zij zullen Gods kinderen genoemd worden.
Zalig zijn zij die vervolgd worden om de gerechtigheid, want van hen is het Koninkrijk der hemelen.
Zalig bent u als men u smaadt en vervolgd, en door te liegen allerlei kwaad tegen u spreekt, omwille van Mij.
Duiding
Zalig zijn zij die hongeren en dorsten naar gerechtigheid, want zij zullen verzadigd worden.
Wat doen we met deze zinsnede uit het evangelie van Matheus?
Hoe moeten we dit vertalen naar onze tijd, naar ons leven?
Laat ons het even van naderbij bekijken
“Zalig zijn” is mooi geschetst in de viering van september door Eric en Ann. Het is niet gelukzalig zijn, niet gelukkig zijn, niet gezegend zijn…André Chouraqui een joods taalgeleerde en filosoof bracht ons bij de Franse vertaling “En avant, marche!” In het Nederlands klinkt dit dan als “komaan,… ga, … laat u uitdagen,….doet er iets aan” … het is een uitnodiging, sterker nog…het is een oproep!
We lezen verder “Hongeren en dorsten” dit kan betekenen inspanningen doen…stappen zetten…of verlangen naar… we willen in beweging komen…maar niet om ons ego of ons eigen persoontje op de voorgrond te zetten…
“De woorden ‘gerechtigheid’ en ‘rechtvaardigheid”, worden in het Hebreeuws en in het Grieks vertaald als hetzelfde woord.
“Gerechtigheid of rechtvaardig” betekent dus hetzelfde – leven volgens de Thora- maar wij kunnen er wel twee richtingen mee uit.
Enerzijds kunnen we de opgelegde wetten respecteren en laten respecteren.
Anderzijds kunnen we rechtvaardig omgaan met onze directe omgeving.
Of beter nog: we kiezen ervoor om rechtvaardig om te gaan met onze naaste. Hier zit het vervat in ons gedrag, in ons doen en laten.
Hebben jullie de kleine lettertjes in de tekening bovenaan de viering kunnen lezen? (of waren ze te klein?) Daar staat: “Niet de wet van buiten maar de wil van binnen”. Het is de titel van een boek van Arie Jan Mulder over de Bergrede. Met weinig woorden wordt het hier omschreven:
Wetten worden door de maatschappij opgelegd… maar wat wij willen komt uit onszelf. Het is onze keuze. En het komt er niet op aan om ons te manifesteren. We zijn niet rechtvaardig bezig als we op bloemen en complimenten uit zijn. Het zo mooi gedicht door Guido Gezelle zegt: “Daar alleen kan liefde wonen, daar alleen is het leven zoet, waar men stil en ongedwongen alles voor elkander doet …” Een oude gekende spreuk en nog altijd actueel!
Met het Woord “Verzadiging” bedoelde Mattheüs: “mensen blijf trouw aan dat kiezen voor rechtvaardigheid. Het is het enige middel dat wij hebben om tot een betere wereld te komen.” Dit is de enige goede weg!
“Zalig zij die hongeren en dorsten naar gerechtigheid want zij zullen verzadigd worden” kan dan inhoudelijk vertaald worden als:
“Komaan, laat ons stappen zetten om de juiste keuzes te maken voor verbondenheid, betrokkenheid en liefde, het zal ons brengen naar een betere wereld.”
Als we naar ons leven kijken is de grote vraag: Hoe beginnen we hieraan?
Waar kan dat in ons dagelijks leven waar de waarden van eigenliefde, superioriteit, afhankelijkheid en sociale onrechtvaardigheid hoogtij vieren?Niet gemakkelijk, zeker als we tegenwoordig overspoeld worden met het bloed van al die oorlogen en rampen; Congo, Oekraïne, Gaza…
De keuze van Jezus was echter eenvoudig.
Wij gooien het roer om en gaan een tegengestelde weg in.
De weg van aandacht voor de andere, zorg en aandacht voor hun pijn.
Wij moedigen hen aan en steunen hen waar we kunnen.
We verbinden ons met hun leven en proberen hen zo gelukkiger te maken. Niet met supergrote stappen, neen, maak het haalbaar… met kleine stapjes, met vallen en opstaan.
Guy vertelde dat er een bepaalde uitspraak hem altijd is bijgebleven van Ria, die toen voorgangster was in de beginjaren van Het Veer – meer dan 20 jaar geleden!
Ze zei: “Ik kan zelf niets doen om de oorlog en die miserie te stoppen, maar ik WIL geraakt worden door het leed van mensen, hoe weinig comfortabel dat gevoel ook is. Ik wil die bedelaar op straat ZIEN en hem of haar niet voorbijlopen, ook al kan ik zijn situatie niet veranderen.”
Daar gaat het over: We voelen ons vaak onmachtig maar we moeten niet onverschillig worden en vervallen in fatalisme en cynisme.
En als we al eens betekenis kunnen hebben voor anderen zet het dan niet onder de korenmaat.
Laat dat licht schijnen naar de anderen.
Zo heb ik dikwijls leerlingen zien groeien in vertrouwen van uit het geloof dat men in hen had.
Bevestiging geeft kansen…doet mensen openbloeien… geeft hen energie! Kansen krijgen en ze vastnemen, ook al gaat het moeilijk.
Maar er moet geloof zijn, verbondenheid en vertrouwen.
Als maatschappelijk werker leefde ik betrokken en kortbij mensen in de marginaliteit. Ik zag jonge mensen die weinig kansen kregen in hun gezin, jongeren met beperkte vaardigheden, die niet meer aan kunnen. Met veel vallen en opstaan probeerden ook zij een plaats op de arbeidsmarkt te vinden en op die manier in een begeleide zelfstandigheid te overleven. Ook zij verlangen en zoeken een weg naar geluk.
Zo zie ik Jorge op dit ogenblik als een gelukkige volwassen man. Na een beperkte tewerkstelling in een beschermde werkplaats is hij sinds enkele jaren vrijwilliger bij Samana. Hij doet ziekenvervoer, gaat winkelen met oudere mensen, begeleid mensen naar hun afspraken in ziekenhuis of andere medische verzorging enz…
Hij die altijd zorg nodig had kan nu zelf zorgen.
Hij glundert als hij vertelt hoe dankbaar zijn passagiers wel zijn!
Het moeten niet altijd de grootste stappen zijn die we zetten. Maar vanuit onze eigen ervaring bezorgd zijn en geraakt worden, kunnen we allemaal betekenis hebben voor anderen.
Velen blijven geraakt het verhaal van Mohammed el Bachiri. De man die zijn vrouw Loubna verloor bij de aanslagen in Brussel in 2016.
“Ik ben Mohammed El Bachiri, Marokkaanse Belg, moslim en Molenbekenaar…Door mijn naam, mijn godsdienst en de trieste reputatie van mijn gemeente, beschouwt een deel van de bevolking en van de wereld mij als een potentiële terrorist. En dat doet me veel pijn.
De liefde voor Loubna heeft mij aangespoord om op een avond in een kerk in Molenbeek, waar christenen, moslims en anderen in een geest van broederlijkheid een maaltijd hadden gedeeld, op te roepen tot de jihad. Maar niet om het even welke jihad. Dit is de jihad zonder haat… de jihad die mij aanspoort om naar de ander toe te gaan, de broeder die van mij verschilt, om hem toe te lachen, hem te begrijpen en empathie te tonen. Het is de jihad van de liefde, die de omhelzing zoekt om de vlammen van de wrok te doven en die zijn waarheid niet oplegt.
Dit was zijn invulling van “verlangen naar gerechtigheid”! en voor ons blijft het een heel pijnlijk en actueel thema.
Deze Bergrede is één grote uitnodiging: een oproep tot zelfontmoeting.
Of hoe kan ik vanuit die zelfontmoeting een betere weg inslaan!
We maken het even stil om ons door deze oproep te laten doordringen … Op de achterste bladzijde staan enkele aanzetten daartoe… terwijl Willy de mooiste noten aanslaat.
Muziek
Waarin we geloven
We willen nu samen onze gelofte luidop lezen
Ik geloof in de kracht van mensen
om al het verstoorde en gekwetste
te helen en te voltooien,
en zo het leven op Aarde zinvol te maken.
Ik wil daartoe mijn deel bijdragen
door met zorg en eerbied om te gaan
met iedereen en alles op mijn weg,
door wat mij gegeven is
Niet voor mijzelf alleen te houden
maar voorrang te geven aan wie
gekwetst is, vernederd en verdrukt.
In navolging van Jezus Christus
wil ik blijven herhalen dat solidariteit
onze enige hoop is
om zo te komen tot een wereldwijde
warme gemeenschap van vrienden.
Voorbeden “Keer u om”
Geef kracht aan ons
die niet altijd de minnaars zijn van het goede,
dat we kiezen voor de ommekeer!
Samen zingen: Keer u om naar ons toe, keer ons toe naar elkaar.
Geef kracht
om gelijkgezinden te omarmen
en te steunen in woord en daad.
Samen zingen: Keer u om naar ons toe, keer ons toe naar elkaar.
Geef kracht aan gemeenschappen
die verdrukt worden,
dat ze opstaan en kiezen vanuit verbondenheid.
Samen zingen: Keer u om naar ons toe, keer ons toe naar elkaar.
Tafelgebed
Wie hier vandaag aan tafel gaat, die moet wel weten wat hij doet.
Wie bidden wil tot deze God van Jezus
die moet wel weten wat hij zegt.
Hij zegt dat God zelf bondgenoot is
van arme en dakloze mensen;
dat deze God niet gezeten is op hoge hemelse tronen
maar zelf ontrecht is en arm, uitgebuit en monddood gemaakt
dakloos en op de vlucht, een vreemdeling zonder thuis.
Dat die God tussen ons bezig is.
Samen
Bewust van deze uitdaging
willen wij hier en nu onze broze handen openhouden
het brood nemen en breken
en daarmee heel uitdrukkelijk zeggen:
ook ik wil een nieuwe wereld
waar brood en vrijheid is voor alle mensen.
Laat ons het brood breken en delen (muziek)
We nemen ook de beker met wijn en drukken daarmee uit:
Samen
Ik wil en verlang een nieuwe gemeenschap van wereldwijde verbondenheid
en ik wil daaraan mijn bescheiden steentje bijdragen.
Laat ons mensen korter bijhalen in ons samen drinken.
Lied “Geef dat we durven leven”
Onze vader
Onze Vader
die in het diepste van uw mensen zijt
Uw naam worde steeds meer liefde,
levend door en tussen ons
als teken van uw aanwezigheid.
Laat ons Uw wil ontdekken,
in het bezig zijn met mensen
voor een nieuwe wereld
van geluk voor allen.
Geef ons het besef
dat evenveel brood voor allen
onze dagelijkse opdracht is.
En waar wij falen of ontmoedigd zijn,
wees steeds opnieuw voor ons vergeving
in het herhaald vergeven aan elkaar.
En leid ons
dwars door egoïsme en angst
op onze tocht naar U,
met Jezus de Heer. Amen
Als slot even stilstaan
Hebben en Zijn (Ed Hoornik)
Op school stonden ze op het bord geschreven.
Het werkwoord hebben en het werkwoord zijn;
Hiermee was tijd, was eeuwigheid gegeven,
De ene werklijkheid, de andre schijn.
Hebben is niets. Is oorlog. Is niet leven.
Is van de wereld en haar goden zijn.
Zijn is, boven die dingen uitgeheven,
Vervuld worden van goddelijke pijn.
Hebben is hard. Is lichaam. Is twee borsten.
Is naar de aarde hongeren en dorsten.
Is enkel zinnen, enkel botte plicht.
Zijn is de ziel, is luisteren, is wijken,
Is kind worden en naar de sterren kijken,
En daarheen langzaam worden opgelicht.
Zending
We willen nog meegeven dat we ook blij kunnen zijn met zoveel goede
en positieve acties en gebeurtenissen; dat we ze willen zien als tekens van hoop… als bevestiging dat er inderdaad een andere weg is. We doen dit met deze mooie tekst van de Bond zonder naam.
Laat goed nieuws niet ondersneeuwen
De wereld brandt
Mensen lijden
Pijn, honger, verlies
Het is moeilijk om dat niet te zien
Maar kijk eens verder
Kijk eens goed
Zie je die mensen
Samen stappen naar vrede
De rangen sluiten tegen oorlog en haat
Zie je die mensen die helpen en delen
Genezen en zorgen
De anderen omarmen
Zonder oordeel of angst
Ze zijn met zovelen
Zie je hen
Negatief scoort
Haat brult
Verdeeldheid verkilt
Maar er is goed nieuws onder de zon
Voor wie het wil zien, voor wie het wil horen voor wie het wil zijn
Warm je eraan, verspreid de gloed
Laat goed nieuws niet ondersneeuwen
Slotlied “Uit vuur en ijzer”
Mededelingen en mandje
Huiswerk
– Waar kan ik blij om zijn in deze wereld?
– Wat kan ik concreet doen voor een betere wereld?
Bronnen
Mohammed Bachiri: “Een Jihad van Liefde”
Ed Hoornik: “Hebben en Zijn”
Ton Veerkamp: “De Bergrede, een document van hoop”
Arie Jan Mulder: “De Bergrede”
Bond zonder Naam: ”Laat het niet ondersneeuwen”
Te elfder ure: “geloofsbelijdenis”
Hein Stufkens: “De grondwet voor Geluk”
Raf &Gerd samen met Guy
